OSMANLILARDA ÖZEL TOPRAK MÜLKİYETİ ve VAKIF MÜNASEBETİ

Öz

Osmanlı hukukunda, genelde padişahların özelde Osmanlı hanedanının mutlak hakimiyetleri vardır1. Padişahların iktidarlarını kendi rızaları dışında başkalarıyla paylaşmaları da söz konusu değildir. Bu hukukî anlayışa karşın hemen her dönemde Osmanlı padişahlarının bu mutlak hakimiyetlerini tehdit eden gelişmeler olmuştur. Bu tehditlere karşın Osmanlı hanedanı, tehdit edenleri kimi zaman yanına alarak, kimi zaman bunlarla gizli, kimi zaman da açıkça mücadele etmiştir. Bu mücadele her zaman aynı satıh üzerinde de cereyan etmemiş; bazen askeri, bazen sosyal ve hukukî, bazen de ekonomik alanda gerçekleşmiştir.

Burada hem hukukî hem de ekonomik alanda gerçekleştirilen iktidara ortak olma mücadelesi ele alınacaktır. Bu mücadele iktidarın temel dayanaklarından biri olan ekonomik gücün o dönemde kaynağını teşkil eden arazı mülkiyetinde meydana gelen değişmeler ele alınacaktır. Bu değişimlerin Osmanlı hanedanının iktidar alanına ne kadar dahil olduğu, buna karşılık, bu mücadeleyi iktidar alanından çıkarmak için hanedanın nasıl mücadele ettiği hususları, arazi mülkiyeti üzerinde nasıl gerçekleştiği vurgulanacaktır. Bunun XVI.yy.'a kadar olan bölümü burada ele alınırken bu dönemden sonraki gelişmeler başka bir çalışmada değerlendirilecektir.