THE ROLE OF COHERENCE IN THE INTERPRETATION OF DISCOURSE

Öz

Söylem çözümlemesi (Discourse Analysis), dilbilimin özellikle son yıllarda gelişmekte olan bir alanı olup, dilin yapısından çok kullanımıyla ilgili kuralları içermektedir. Bu alan, cümlelerin arka arkaya dizilişinden oluşan, belli bir bütünlüğe sahip, paragraf, karşılıklı konuşma, sohbet, iş görüşmesi gibi tüm yazılı ve sözlü metinleri incelemeyi amaçlamaktadır. 'Söylem' (^discourse) kelimesiyle kastedilen şey, kendi içinde bir bütünlüğe sahip tüm yazılı ve sözlü metinlerdir. Bazı dilbilimciler, yazılı metinleri 'text'(metin)terimiyle ifade ederek bu konuda bir ayırım yapsalar da , birçoğu, 'discourse' terimiyle her iki tür dilbilimsel iletişim şeklini, yani hem yazılı hem de sözlü iletişimi kastetmektedir.

Söylem çözümlemesinin, dilbilgisi kurallarıyla ilgili tüm yapısal yönünü bağlaşıklık (= cohesion) tekniği ele alıp incelemektedir. Bir metnin bağlaşık (=cohesive) oluşu asla tek başına yeterli değildir. Onun kabul edilebilir olması için mudaka bağdaşık (^coherent) olması gerekmektedir.Bu makalenin konusunu teşkil eden bağdaşıklık veya uyum(=coherence) ilkesi söylemde yer alan ifadeler arasındaki ilişkileri ve uyumu incelemeye dayalıdır. Makalede ifade edildiği gibi , birçok dilbilimci, bağdaşıklık veya uyum (coherence) ilkesinin aslında dilde değil de, insanların kendisinde mevcut olduğu, okudukları veya duydukları metinlere kişilerin kendilerinin anlam kazandırdığı, bunun da onların dünya bilgileri ve tecrübeleriyle yakından ilgili olduğu konusunda hemfıkirdir.Makalede bu konuya ilişkin çok sayıda örnekler verilmiş olup, aynı zamanda, bir metnin bağdaşık/uyumlu (=coherent)olup olmamasının, okuyucu veya dinleyicinin onu doğru, geçerli, mantıklı ve kabul edilebilir bulup bulmamasına bağlı olduğu da ifade edilmiştir.