İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Eğitim Planlaması Süreçlerine Yönelik Kullandıkları Metaforlar

Öz

Metaforlar algılanan sosyal gerçekliğin, deneyimlerin, duyguların ve paylaşılan varsayımların seçilmişifadeleri olarak sosyal
bilimlerde bir araç olarak ortaya çıkmıştır. Metaforik anlamlar üzerine yapılan çalışmaların sonuçlarısöylenen ve iddia edilenlerle,
algılananlar arasındaki boşluğu doldurmanın yanısıra nitel ve görgül araştırmalara yönelik bir arka plan oluşturur. Eğitimde
sürdürülebilir gelişmeye temel oluşturan eğitim planlamasısüreçlerinin başarısıise planlama ve uygulama arasındaki uyumla
belirlenir. Bu anlamıyla metaforik imajlara dayanan çözümlemeler, planlara ilişkin öznel anlamlarıirdelemeye yönelik yapısıile
planların uygulayıcılar tarafından nasıl algılandığına ilişkin alternatif bir çözümsel araç sunar. Başka bir ifade ile planlamaya ilişkin
metaforik anlamlar, planlama ve uygulama sürecinde, uygulayıcılardaki öznel algılara dayalısorunlardan kaynaklanan
uyumsuzluğun nedenlerinin belirlenmesinde önemli görülmektedir. Bu araştırmanın amacıkamuda yer alan ilköğretim okullarında
görev yapan öğretmenlerin ilköğretimde gerçekleştirilen planlama süreç ve uygulamalarına ilişkin algılarınıkullandıklarımetaforlar
yoluyla belirlemektir. Bu temel amaca bağlıolarak araştırma nitel araştırma yöntemi benimsenerek olgubilim deseni ile
gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın katılımcılarının belirlenmesinde maksimum çeşitlilik örneklemesinden yaralanılmışve
araştırmanın verileri Eskişehir ilinde ilköğretim okullarında görev yapan 23 öğretmenden yarıyapılandırılmışgörüşmeler yoluyla
toplanmıştır. Araştırmanın verilerinin çözümlenmesinde betimsen analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonuçları  şunlardır;
planlamanın sonuçlarına bağlıolarak öğretmenlerin eğitim sisteminin örgütsel yapısına ve sistemin, okul, öğretmen ve öğrenci
boyutlarına ilişkin metaforlarıfarklılaşmakla birlikte; örgüt sistemini mimari yapılara, dinazor ya da ahtapota, parçalıbulmaca ve
örümcek ağıgibi yapılara benzetmişlerdir. Bir başka ifade ile öğretmenlerin, örgütü karmaşık ve kapsamlıbir yapıolarak
algıladıklarısistemin işleyişinde hantallıktan kaynaklanan sorunların olduğunu ve süreçte öğretmenleri sistemin yürütücüsü olarak
fedakar kişiler olarak değerlendirdikleri söylenebilir. Öğretmenler planlama sürecini araştırma yapılmadan gerçekleştirilen, sürekli
değişiklik gösteren, alt katmanlara doğru katılımcıların görüşleri alınmayan ve amacına ulaşılmasıgüç bir süreç olduğu şeklindeki
metaforlarla ifade etmişlerdir. Ayrıca öğretmenler planlama süreci sonundaki reformların ve bu reformların oluşturduğu
dönüşümün yetersiz olduğu yönünde görüşler ortaya koyarken, planlama sürecinde rollerinin çok fazla olmadığıancak uygulama
sürecinde işyüklerinin ve sorumluluklarının oldukça fazla olduğu yönünde metaforlar kullanmışlardır.