Fen ve Matematik Öğretmen Adaylarının Modellerin Bilim ve Fendeki Rolüne ve Amacına İlişkin Algıları

Öz

Bilimsel süreçlerin ve bilimsel okuryazarlığın ayrılmaz birer parçasıolan modeller, betimledikleri sistemin basitleştirilmiş
temsilleridir ve nesneleri, olayları, fikirleri ya da soyut kavramlarıalgılanır kılan araçlardır. Fen öğretiminin amacı, öğrencilere
bilimsel düşünme ve çalışma becerilerini kazandırmaktır. Bu amaca ulaşmak öncelikle öğrencilerin model ve modellemenin
tabiatınıanlamalarınıve bunlarıuygulamalarınıgerektirir. Gelecek nesillere fen öğreniminde rehberlik edecek olan bu günün fen
öğretmen adaylarının bu konu hakkında yeterli donanıma sahip olmasıönemlidir. Öğretmen adaylarının bu konuda ne derecede
yeterli olduklarınıölçmek amacıyla yapılan bu çalışma yurt dışında yapılmışbir çalışmanın uygulamasıniteliğindedir. Araştırma
tarama modeli benimsenerek gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanması, çözümlenmesi ve yorumlanmasında nitel araştırma yöntemi
kullanılmıştır. Bu çalışma 2005–2006 öğretim yılıikinci yarıyılında yapılmıştır. Çalışmaya Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu
Eğitim Fakültesi Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanlar Eğitimi Bölümü Fizik Eğitimi, Kimya Eğitimi, Biyoloji Eğitimi Anabilim
Dalıve İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Eğitimi ve Matematik Eğitimi Anabilim Dalında öğretim gören toplam 435 öğretmen adayı
katılmıştır. Öğretmen adaylarına çoktan seçmeli ve yazılıaçıklama gerektiren 6 sorudan oluşan bir ölçek uygulanmıştır. Kullanılan
ölçüm aracı, Treagust, Chittleborough ve Mamiale (2004) tarafından geliştirilen VOMMS (My Views of Models and Modelling in
Science) isimli bir ölçektir. Anket, bilimsel modellere ilişkin üç karakteristiği yani, “temsiller olarak modeller”, “modellerin
çeşitliliği” ve “modellerin dinamik doğası” nıaraştırmaktadır. Ayrıca ölçeğin en son kısmında bazımodel örnekleri verilmişve
öğrencilere bunlardan hangilerinin model olarak nitelendirilebileceği sorulmuştur. Sonuçlar öğretmen adaylarının modelleri
gerçeğin tam kopyalarıdeğil temsiller olarak gördüklerini ortaya koymuştur. Öğretmen adaylarıbilimsel bir olguyu açıklayan çok
sayıda model oluşturulabileceğini düşünmektedirler. öğretmen adaylarımodellerin bilim adamlarının hisleri yerine modeli ve teoriyi
destekleyen gerçeklere göre kabul gördüğünü, bir modelin kabulünün hem sonuçlarıaçıklamadaki başarısına hem de aldığıdesteğe
bağlıolduğunu düşünmüşlerdir. Araştırma sonuçları, öğretmen adaylarının genel olarak, modellerin fendeki rolünün farkında
olduklarınıgöstermiştir.