Üniversitelerin Etkinlik Ölçümünde Bulanık Veri Zarflama Analizi Uygulaması

Öz

Birden çok girdi-çıktının olduğu ve girdi-çıktıların farklıölçü birimlerine sahip olduğu durumlarda, işletmelerin (karar verme
birimleri-KVB) etkinlik değerleri genellikle Veri Zarflama Analizi (VZA) ile hesaplanmaktadır. Geleneksel VZA modelleri,
yalnızca kullanılan girdi ve üretilen çıktıların kesin olarak bilindiği durumlarda uygulanabilmektedir. Verilerin kesin olarak
bilinmediği durumlarda etkinlik ölçümlerinin yapılabilmesi için ise Bulanık Veri Zarflama Analizi (BVZA) modelleri geliştirilmiştir.
VZA ile etkinlik ölçümünde; girdi ve çıktılarıağırlıklandırmada serbestlik tanınmakta, bu da VZA’nın ayrım yapma gücünün
azalmasına, çok fazla işletmenin etkin çıkmasına sebep olabilmektedir. Ayrıca, girdi ve çıktılara verilecek ağırlıklarıseçmede
tanınan bu serbestlik, aynıveri seti kullanılmasına rağmen, bazen çok farklıağırlık değerlerinin verilmesine de sebep olmaktadır.
Saati ve Memariani (2005) tarafından ağırlıklardaki bu esnekliğin kontrol edilebildiği ve tüm KVB’ler için aynıağırlık kümesinin
kullanıldığıbir model önerilmiştir.
Bu çalışmada Saati ve Memariani tarafından önerilen model kullanılarak Türkiye’deki 24 devlet üniversitesinin 2006 yılıetkinlik
ölçümleri yapılmıştır. Etkinlik ölçümü için 6 adet girdi (öğretim üyesi sayısı, öğretim görevlisi ve okutman sayısı, araştırma görevlisi
sayısı, toplam personel giderleri, mal ve hizmet alım giderleri, kapalıkullanım alanı), 7 adet çıktı(önlisans ve lisans öğrenci sayısı,
lisansüstü öğrenci sayısı, proje sayısı, proje bütçeleri, uluslararasıyayın sayısı, ulusal yayın sayısı, öz gelirler) belirlenmiştir.
Uygulama sonunda; Sakarya, Afyon Kocatepe, Yıldız Teknik ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitelerinin etkinlik değerleri
%95-100, Süleyman Demirel ve Mustafa Kemal Üniversitelerinin %85-90, Gaziosmanpaşa, Dumlupınar, Kocaeli, Pamukkale,
Muğla, Mersin ve Akdeniz Üniversitelerinin %80-85, Kafkas ve Yüzüncü Yıl Üniversitelerinin %70-75, Eskişehir Osmangazi ve
Zonguldak Karaelmas Üniversitelerinin %65-70, Niğde Üniversitesi’nin %60-65, Kırıkkale ve Abant İzzet Baysal Üniversitelerinin
%55-60, Balıkesir, Adnan Menderes, Trakya Üniversitelerinin %50-55 aralığında, Gaziantep Üniversitesi’nin %45 çıkmıştır. Elde
edilen sonuçlara göre üniversitelere önerilerde bulunulmuştur.