Örgütsel Affetme Eğiliminin Örgütsel Sağlığa Etkisi: Sağlık Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma
Öz
Bu çalışmanın amacı örgütsel affetme eğilimi ve örgütsel sağlık ilişkisi ve örgütsel affetme eğiliminin örgütsel sağlık üzerindeki etkisinin belirlenmesidir. Tanımlayıcı nitelikte olan bu çalışma, Yozgat Bozok Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde görev yapan sağlık çalışanları üzerinde 2021 yılında gerçekleştirilmiştir. Çalışmada veri toplama aracı olarak anket tekniğinden yararlanılmıştır. Çalışmada basit tesadüfi örneklem yöntemi seçilmiş olup, çalışmaya katılmayı kabul eden 307 sağlık çalışanı ile online platformlar üzerinden veriler toplanmıştır. Toplanan verilerin analizi SPSS 22.00 ve SPSS AMOS 24.00 programları aracılığı ile analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre örgütsel affetme ile örgütsel sağlık ve alt boyutları arasında anlamlı ilişkilerin olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca örgütsel affetmenin örgütsel sağlık üzerinde etkisinin olduğu görülmüştür. Araştırmada model testi olarak yapısal eşitlik modellemesi testi uygulanmıştır. Örgütsel affetme alt boyutları olan affediciliği gerekçelendirme ve affediciliği kabul örgütsel sağlık üzerinde pozitif etkiye sahiptir. Affediciliği ret boyutu ise örgütsel sağlık üzerinde negatif etkiye sahiptir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar ışığında kurum ve kuruluşlar açısından metafor bir kavram olan örgütsel sağlığı geliştirmeleri için örgütsel affetmenin varlığını benimsemeleri gerekliliği vurgulanmış ve gelecekte yapılacak çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Tam Metin:
PDFReferanslar
Akın, M., Özdevecioğlu, M. ve Ünlü, O. (2012). Örgütlerde intikam niyeti ve affetme eğiliminin çalışanların ruh sağlıkları ile ilişkisi, Amme İdaresi Dergisi, 45 (1), 77-97.
Altay, E. (1971). Yeni sosyoloji, Ankara, Ayyıldız.
Altıntaş, M. (2019). Örgütsel sağlık ve erdemli raporlama (whistleblowing) arasındaki ilişkinin araştırılması: eğitim ve sağlık kuruluşları örneği. Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
Altıntaş, M. (2021). Yönetim, strateji ve örgütsel davranış bağlamında metafor kavramlar: örgütsel sağlık ve örgütsel hastalıklar. İçinde Şahin Karabulut (Ed.) Yönetim-Strateji-Organizasyon: Teoride ve Uygulamada (ss. 363-380), Ankara, Gazi Kitabevi.
Altıntaş, M. ve Özata, M. (2020a). Erdemli raporlama ve örgütsel sağlık ilişkisi (eğitim ve sağlık çalışanlarında bir araştırma). İstanbul: Efe Akademi Yayınları.
Altıntaş, M. ve Özata, M. (2020b). Researching the relationship between organizational health and whistleblowing behavior: education and health organizations version. Journal of International Health Sciences and Management, 6 (10), 12-34.
Altun, S.A. (2001). Örgüt sağlığı. 1. Baskı, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.
Aquino, K. & Bradfield, M. (1999). The effects of blame attributions and offender likableness on forgiveness and revenge in the workplace. Journal of Management, 25 (5), 607-631.
Aquino, K., & Douglas, S. (2003). Identity threat and antisocial behavior: The moderating effects of individual difference, aggressive modeling, and hierarchical status. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 90, 195-208.
Aquino, K., Grover, S. L., Goldman, B., & Folger, R. (2003). When push doesn’t come to shove: Interpersonal forgiveness in workplace relationships. Journal of Management Inquiry, 12(3), 209-216.
Ardıç, K. ve Polatçı, S. (2007). İşgören refahı ve örgütsel etkinlik kavramlarına bütüncül bir bakış: örgüt sağlığı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 137-154.
Arokiasamy, A.R.A., Abdullah, A.G.K., Ahmad, M.Z., Shaari, & Ismail, A. (2016). Transformational leadership of school principals and organizational health of primary school teachers in Malaysia. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 229, 151-157.
Aslan, Ş., Polatcı, S., Ardıç, K. ve Kaya, A. (2008). Akademik kurumlarda örgüt sağlığı ve örgüt sağlığını etkileyen değişkenlerin analizi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15 (2), 145-161.
Bartlett, J.E., Kotrlik, J.W. & Higgins, C.C. (2001). Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research. Information Technology, Learning, and Performance Journal, 19, 43-50.
Berry, C. M., Ones, D. S., & Sackett, P. R. (2007). Interpersonal deviance, organizational deviance, and their common correlates: A review and meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 92(2), 410-424.
Bies, R. J., Barclay, L. J., Tripp, T. M., & Aquino, K. (2016). A systems perspective on forgiveness in organizations. The Academy of Management Annals, 10(1), 245-318.
Bies, R., Aquino, K. & Tripp, T. (2007). Vigilante Model of Justice: Revenge, Reconciliation, Forgiveness, and Avoidance. Social Justice Research, 20 (1), 10-34.
Borysenko, J. (1990). Guilt Is the Teacher, Love Is the Lesson. Warner Books, New York.
Browne, A.J., Varcoe, C., Ford-Gilboe, M. et al. (2018). Disruption as opportunity: Impacts of an organizational health equity intervention in primary care clinics. Int J Equity Health, 17 (154), 1-16.
Bruhn, J.G. (2001). Trust and the health of organizations. New York: Kluwer Academic / Plenum Publishers.
Buluç, B. (2008). Ortaöğretim okullarında örgütsel sağlık ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 571-602.
Butler, D.S., & Mullis, F. (2001). Forgiveness: A conflict resolution strategy in the workplace. Journal of Individual Psychology, 57(3), 259-272.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Cameron, K. & Caza, A. (2002). Organizational and leadership virtues and the role of forgiveness. Journal of Leadership & Organizational Studies, 9 (1), 33-48.
Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
Cartwright, S. & Cooper, C.L. (2014). Towards organizational health: stress, positive organizational behavior, and employee well-being. in Bauer, G.F. and Haemmig, O. (Eds), Bridging Occupational, Organizational and Public Health: A Transdisciplinary Approach, Springer, Dordrecht, 29-42.
Coşkun, R., Altunışık, R. ve Yıldırım, E. (2019). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
Cox, S. (2008). A forgiving workplace: An investigation of forgiveness climate, individual differences and workplace outcomes. Doctoral Dissertation, Louisiana Tech University, https://digitalcommons.latech.edu/dissertations/468.
Çelik, K. ve Tosun, A. (2019). Okul yöneticilerinin çatışma yönetim stilleri ile örgütsel sağlık arasındaki ilişki. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 99-121.
Çetinkaya, F. F. ve Şener, E. (2016). Çalışma yaşamında affetme eğilimi ve duygusal emek ilişkisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (4), 108-117.
Çuhadar, A., Er, Y., Demirel, M. ve Demirel, D. (2019). Bireyleri rekreasyonel amaçlı egzersize motive eden faktörlerin incelenmesi. Spormetre, 17(3), 155.
Davidhizar, R. & Laurent, R. (2000). The art of forgiveness. Mospital Materiel Management Quaterly, 21 (3), 48-53.
De Clercq, D. & Pereira, R. (2021). Sleepy but creative? How affective commitment, knowledge sharing and organizational forgiveness mitigate the dysfunctional effect of insomnia on creative behaviors. Personnel Review, 50 (1), 108-128.
DiFonzo, N., Alongi, A. & Wiele, P. (2020) Apology, restitution, and forgiveness after psychological contract breach. Journal of Business Ethics, 161, 53-69.
Emhan, A. (2005). Organizasyon sağlığı ve iş örgütlerinde bir uygulama. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Enright, R. D. & Coyle, C. T. (1998). Researching the process of forgiveness within psychological interventions. In E. L. Worthington, Jr. (Ed.) Dimensions of Forgiveness (pp. 139-161). Philadelphia: Templeton Foundation Press.
Enright, R. D., & Fitzgibbons, R. P. (2000). Helping clients forgive: An empirical guide for resolving anger and restoring hope. Washington, DC: American Psychological Association.
Enright, R. D., Santos, M. J. D., & Al-Mabuk, R. (1989). The adolescent forgiver. Journal of Adolescence, 12, 95-110.
Ertaş, G. ve Töre, E. (2016). örgütiçi iletişim beceri düzeylerinin örgüt sağlığı üzerindeki etkisi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14 (3), 85-100.
Exline, J. J., Worthington, E. L. Jr., Hill, P., & McCullough, M. E. (2003). Forgiveness and justice: A research agenda for social and personality psychology. Personality and Social Psychology Review, 7(4), 337-348.
Fisher, P. (2020). Understanding our 12-factor organizational health model. TEND Academy, (613), 547-3247, Son Erişim Tarihi: 27.03.2021, https://www.tendacademy.ca/resources/
Gordon, K.C. & Baucom, D.H. (2003). Forgiveness and marriage: Preliminary support for a measure based on a model of recovery from a marital betrayal. American Journal of Family Therapy, 31(3), 179-99.
Guchait, P., Abbott, J.L, Lee, C.K., Back, K.J. & Manoharan, A. (2019). The influence of perceived forgiveness climate on service recovery performance: The mediating effect of psychological safety and organizational fairness. Journal of Hospitality and Tourism Management, 40, 94-102.
Guchait, P., Abbott, J.L., Lee, C.K., Back, K.J. & Manoharan, A. (2019). The influence of perceived forgiveness climate on service recovery performance: The mediating effect of psychological safety and organizational fairness. Journal of Hospitality and Tourism Management, 40 (2019), 94-102.
Gül, H. (2007). İş stresi, örgütsel sağlık ve performans arasındaki ilişkiler: bir alan araştırması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (2), 318-332.
Gül, İ. , Tüfekci, N. ve Sarıoğlu, D. (2020). Algılanan örgütsel desteğin örgüt sağlığı üzerindeki etkisi: hastane çalışanlarına yönelik bir araştırma. İşletme Bilimi Dergisi, 8 (2), 325-350.
Gül, İ. ve Tüfekçi, N. (2019). Örgütsel bağlılık ve örgütsel değişme açıklığın örgüt sağlığı üzerindeki etkisi: afyonkarahisar’daki sağlık çalışanları üzerinde bir araştırma. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7 (18), 1-23.
Güney, S. (2017). Örgütsel davranış, 4. Baskı, Nobel Yayıncılık, Ankara.
Gürbüz, E. (2016). Evlilik içinde aldatılan bireylerin affetmeyi yordamada bağlanma stilleri ve psikolojik sağlamlığın rolü. Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Hair, J., Anderson, R. E., Tatham, R. L. & Black, W. C. (2010). Multivariate data analysis. New Jersey: Prentice Hall.
Hicks J.M. (2020). Leader communication styles and organizational health. The Health Care Manager, 39 (4), 175-180.
Hoy, W. K., & Feldman, J. A. (1987), Organizational health: the concept and its measure. Journal of Research and Development in Education, 20, Summer, 30-38.
Jampolsky, G. (2000). Parantava anteeksianto. Juva. WSBookwell Oy. Kaplan, B. 1992. Social health and the forgiving hearth: The Type B Story. Journal of Behavioral Medicine, 15 (1), 3-14.
Kahveci, G., Kotbaş, S. ve Avcı, T. (2018). ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin affedicilik algıları ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 9 (2), 449-473.
Kanten, P., Pazarcık, Y., Kanten, S. ve Durmaz, M.G. (2020). İşyeri arkadaşlığının prososyal kural ihlali davranışı üzerindeki etkisinde affetme ikliminin rolü. Turizm Akademik Dergisi, 7 (2) , 241-254.
Kasapoğlu, A. (2007). Kur'an'da affetme olgusu: İnsanların birbirlerini affetmesi. Diyanet İlmi Dergi, 43(4), 7-30.
Kepenekçi Karaman, Y. ve Nayir, F.K. (2015). Örgütsel affedicilik ölçeğinin geliştirilmesi ve öğretmenlerin örgütsel affediciliğe ilişkin görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3): 922-934.
Kipfelsberger, P., Herhausen, D. & Bruch, H. (2016). How and when customer feedback influences organizational health. Journal of Managerial Psychology, 31 (2), 624-640.
Korkmaz, M. (2007). Örgütsel sağlık üzerinde liderlik stillerinin etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 49 (49), 57-91.
Legaree, T.-A., Turner, J. & Lollis, S.( 2007). Forgiveness and therapy: A critical review of conceptualizations, practices, and values found in the literature. Journal of Marital and Family Therapy, 33 (2), 192-213.
Luskin, F. (2003). Forgive for good. New York. Harper Collins Publishers.
Lyden, J. A. & Klingele, W. E. (2000). Supervising organizational health. Supervision, 61 (12), 3-6.
MacIntosh, R., MacLean, D. & Burns, H. (2007). Health in organization: towards a process-based view. Journal of Management Studies. 44(2), 206-221.
Madsen, S., Gygi, J., Hammond, S. & Plowman, S. (2009). Forgiveness as a workplace intervention: The literature and proposed framework. Institute of Behavioral and Applied Management, 246-262.
Madsen, S.R., Gygi, J., Hammond, S.C. & Plowman, S. (2008). Forgiveness as an HRD intervention: Literature and a proposed framework. Utah Valey State College, Brigham Young University. http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED501609.pdf.
McCullough, M. E., & Worthington, E. L., Jr. (1994). Models of interpersonal forgiveness and their applications to counseling: Review and critique. Counseling and Values, 39, 2-14.
McCullough, M. E., Pargament, K. I., & Thoresen, C. E. (2000). The psychology of forgiveness: History, conceptual issues, and overview. In M. E. McCullough, K. I. Pargament, & C. E. Thoresen (Eds.), Forgiveness: Theory, research, and practice (1-14). New York, NY: Guilford Press.
McCullough, M.E., Worthington Jr, E.L. & Rachal, K.C. (1997). Interpersonal forgiving in close relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 73(2), 321-336.
Meydan, C.H. ve Şeşen H. (2015). Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları. 2. Baskı, Ankara, Detay Yayıncılık.
Miles, M.B. (1969). Planned change and organizational health: Figure and ground. F. Carver ve T. J. Sergiovanni (Eds.), Organizations and human behavior: Focus on schools (375-391). New York: McGraw-Hill.
Min, H & Su, S. (2020). Examining relationships between personality profiles and organizational health outcomes. Personality and Individual Differences, 164, 1-9.
Morgan, C.T. (1984). Psikolojiye giriş, Çev: Hüsnü Arıcı ve diğerleri, H.Ü. Psikoloji Bölümü Yayını, HYB Yayıncılık, İstanbul.
North, J. (1987). Wrongdoing and forgiveness. Cambridge, 62(242), 499-508.
Ordu, A. ve Tanrıöğen, A. (2013). İlköğretim okullarında örgütsel yapı ile örgüt sağlığı arasındaki ilişkiler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33 (33), 93-106.
Organ, D. W., & Ryan, K. (1995). A meta-analytic review of attitudinal and dispositional predictors of organizational citizenship behavior. Personnel Psychology, 48(4), 775-802.
Özdemir, S. (2012). İlköğretim okullarında okul kültürü ile örgütsel sağlık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4 (4), 599-620.
Quick, J.C., Macik-Frey, M. & Cooper, C.L. (2007). Managerial dimensions of organizational health: the healthy leader at work. Journal of Management Studies. 44 (2), 189-205.
Reece, A., Yaden, D., Kellerman, G., Robichaux, A., Goldstein, R., Schwartz, B., Seligman, M. & Baumeister, R. (2019). Mattering is an indicator of organizational health and employee success. The Journal of Positive Psychology, 16 (2), 228-248.
Robinson, J. & Elkan, R. (1996). Health needs assessment. Pearson Professional Limited. New York.
Rosen, R. & Berger, L. (1992). The healthy company eight strategies to develop people productivity and profit. First Edition, Washington.
Salvador, R. (2019). Perceived forgiveness climate and punishment of ethical misconduct. Management Decision, 58, 797-811.
Schuyler, K.G. (2004). The possibility of healthy organizations: toward a new framework for organizational theory and practice. Journal of Applied Sociology / Sociological Practice, 21(2) / 6(2), 57-79.
Sorensen, G., Peters, S., Nielsen, K., Nagler, E., Karapanos, M., Wallace, L., Burke, L., Dennerlein, J.T. & Wagner, G.R. (2019). Improving working conditions to promote worker safety, health, and wellbeing for low-wage workers: The workplace organizational health study. Int Journal Environ Res Public Health, 16 (8), 1449.
Stanford, N. (2013). Organizational health: an integrated approach to building optimum performance, Kogan Page, London Philadelphia New Delhi.
Stone, M. (2002). Forgiveness in the workplace. Industrial and Commercial Training, 34(7), 278-286.
Şahin, H. (2014). Kur’an’da af kelimesi ve affetmenin anlam alanı. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Şantaş, G., Akbolat, M. ve Sağlam, H. (2019). Sağlık çalışanlarında örgütsel affetme, örgütsel dedikodu ve intikam niyeti arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (36), 131-148.
Şener, E. ve Çetinkaya, F. F. (2015). Bir liderlik özelliği olarak affetme ve örgütsel düzeyde etkileri üzerine bir inceleme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7 (4), 24-42.
Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston, Pearson.
Tekin, G. ve Kaya, Ş. D. (2021). Hemşirelerin örgütsel adalet algısının, intikam ve affetme davranışı ile ilişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (1), 107-130.
Tortop, N., İsbir E. G., Aykaç, B. ve Yayman, H., Özer M.A. (2007). Yönetim bilimi (7.Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Türkan, A. H., Kılıç, İ. ve Saraçlı, S. (2018). Örgütsel adaletin örgüt sağlığı üzerindeki etkisi: afyonkarahisar’daki sağlık çalışanlarına yönelik bir uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (25), 369-384.
Witvliet, C. V., Ludwig, T. E., & Vander Laan, K. L. (2001). Granting forgiveness or harboring grudges: Implications for emotion, physiology, and health. Psychological Science, 12(2), 117-123.
Worthington, E. L. (2015). Handbook of forgiveness. New York, NY: Routledge.
www.tdk.gov.tr., (2021) Son Erişim Tarihi 27.03.2021.
Yıldırım, M.H. (2019). Algılanan mağduriyet, örgütsel intikam niyeti ve affetme eğilimi üzerine kavramsal bir araştırma. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(1), 514-530.
Yılmaz, Ö. D. (2014). Algılanan mağduriyetin affetme eğilimi ve intikam niyeti üzerindeki etkisi: konaklama işletmeleri çalışanlarına yönelik bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16 (1), 87-106.
Yperen, N. (2003). On the link between different combinations of negative affectivity and positive affectivity and job performance. Personality and Individual Differences, 35, 1873-1881.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.