Sağlık Çalışanlarının Tükenmişlik Sendromu Düzeyleri İle Hedonik Tüketim Davranışları Arasındaki İlişki
Öz
21. Yüzyılda çalışma yaşamı ve özel yaşamı koşullarının ağırlaşması özellikle hizmetler sektörü gibi insanlarla birebir ilişkinin yoğun olduğu sektörlerde bireylerde yoğun stresi ve beraberinde tükenmişlik sendromunu getirmektedir. Bireylerin kendilerini yoğun stres altında hissettikleri durumlarda içsel kaynaklarının çeşitli olumsuzlar sebebiyle tükenmesi şeklinde tanımlanan tükenmişlik sendromu hem iş yaşamını hem de özel yaşamı olumsuz şekilde etkilemektedir. Birey bu durumdan kurtulmak için çareyi başka alanlarda mutlu olmakta aramaktadır. Hedonik tüketim davranışı bu arayışlardan biri olarak değerlendirilebilir. Günümüzde tüketiciler ürünleri sadece gereksinimlerini karşılamak amacıyla değil zevk ve eğlence için de satın alabilmektedir. Hedonik tüketim davranışları; haz alma, mutlu olma gibi ruh halinden etkilenerek bireyin kendini gösterme biçimini yansıtır. Bireyler Arnold ve Reynolds (2003) ’ın belirttiği gibi macera için, değer elde etmek için, başkalarını mutlu etmek için, fikir edinmek için, sosyalleşmek için alışveriş ve rahatlamak için alışverişe yönelebilirler. Bu yöneliş kısa süreli olarak bireyi rahatlatsa da sorunun kökenine inilip çözülmedikçe tam bir sonuç alınamamaktadır. Bu süreçte birey işinden kopmakta, işle ve örgütle olan bağı zayıflamakta işten ve çalışma arkadaşlarından izolasyon yaşanmakta, birey duyarsızlaşmakta, insanları ve olayları tolere edebilme gücü zayıflamakta, kurumdaki performansı ve ilişkileri bu süreçten zarar görmektedir. Bu nedenle bireyi kısa süreli çözümlere yönelten bu kaçışlardan ziyade daha etkili ve kalıcı çözümlerin birey ve örgüt bazında oluşturulması ve uygulanması daha sağlıklı olacaktır. Bu çalışmada en çok tükenmişliğin yaşandığı alanlardan biri olması sebebiyle Konya ilinde görev yapan sağlık çalışanlarının hedonik tüketim davranışları ile tükenmişlik sendromu düzeyleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Yapılan regresyon analizleri sonucunda sağlık çalışanlarının hedonik tüketim davranışlarının tükenmişlik sendromu düzeylerini azalttığı görülmüştür. Ancak bu azalışın sürekli olup olmadığı sorgulanmalıdır. Bireylerin yaşamını son derece olumsuz etkileyen tükenmişlik sendromuna ilişkin olarak kalıcı çözümler bağlamında birey- örgüt- sosyal çevre üçlü sacayağının birlikte devreye girmesi; bu anlamda tükenmişlikle ilgili kişisel farkındalığın artması, bireyin durumunun farkında olması ve bilinçli bir mücadeleye girmesi, iş arkadaşları, aile ve arkadaş desteği (sosyal destek), hoşgörülü, adaletli, esnek ve katılımcı bir yönetim anlayışı, yasal düzenlemeler ve özlük haklarının iyileştirilmesi önerilebilir.
Anahtar Kelimeler
Tam Metin:
PDFReferanslar
Açıkalın, S. ve Yaşar, M. (2017). “ Hedonik ve Faydacı Tüketim Bağlamında Tüketici Davranışlarının İncelenmesi: Gençlerin Hedonik Tüketim Eğilimlerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(48): 570-585.
Aliçavuşoğlu, Ç. ve Boyraz, E. (2017). “Hedonik Alışveriş Ölçeklerinin Türk Tüketicilerine Uyarlanması”, Uluslararası Politik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Kongresi, ICPESS, Sarajevo-Bosnia Herzegovina, 19-22 May, 2017.
Arnould, M.. J. & Reynolds, K..E. (2003). “Hedonic Shopping Motivations”, Journal of Retailing, 79(2): 77-95.
Arslan, B. (2016). Satın Alma Ortamının Hedonik Alışverişe Etkisi, N. Tüfekçi (Eds), Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Kapsamında Stratejik Araştırmalar Güncel Konular, Tartışmalar ve Uygulamalar, Almanya, Lambert Academic Publishing, s.101-124.
Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005). “Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama”, Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, 20(2): 95-108.
Dal, N. E. (2017). “Tüketim Toplumu ve Tüketim Toplumuna Yöneltilen Eleştiriler Üzerine Bir Tartışma”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19): 1-21.
Ergin, C. (1992). “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara, 22-25 Eylül 1992, Hacettepe Üniversitesi, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği Yayını. Ankara.
Fettahlıoğlu, H.S., Yıldız, A. ve Birin, C. (2014). “Hedonik Tüketim Davranışları: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi ve Adıyaman Üniversitesi Öğrencilerinin Hedonik Alışveriş Davranışlarında Demografik Faktörlerin Etkisinin Karşılaştırmalı Olarak Analizi”, The Journal of Academic Social Science Studies, sayı: 27, s.307-331.
Güney, Salih. Açıklamalı Yönetim-Organizasyon ve Örgütsel Davranış Terimler Sözlüğü, Ankara, Siyasal Kitabevi, 2004.
Kaçmaz, N. (2005). “Tükenmişlik (Burnout) Sendromu”, İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68(1): 29-32.
Kırcı, H. (2014) “Hedonik Tüketim Davranışları ve Toplumsal Etkileri”, Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 10(1): 80-100.
Maslach, C. and Jackson, S. .E. (1981). “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behavior, sayı:2, s.99-113.
Özdemir, Ş. ve Yaman, F.(2007) “Hedonik Alışverişin Cinsiyete Göre Farklılaşması Üzerine Bir Araştırma”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2): 81-91.
Sayıl, I., Haran, S., Ölmez, Ş. ve Devrimci Özgüven, H. (2014). “Ankara Üniversitesi Hastanelerinde Çalışan Doktor ve Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri”, Kriz Dergisi, 5(2), s.71-77.
Seçer, İsmail SPSS ve LISREL ile Pratik Veri Analizi, Analiz ve Raporlaştırma,, Ankara, Anı Yayıncılık, 2013.
TDK, (2017). “Haz”, www.tdk.gov.tr ; erişim tarihi 02.08.2017.
Ünal, S. ve Ceylan, C. (2008). “Tüketicileri Hedonik Alışverişe Yönelten Nedenler: İstanbul ve Erzurum İllerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2): 265-283.
Yetişer, B. (2014). “Tükenmişlik Sendromunun Hedonist Tüketime Etkisinde Duygusal Düzenleme Teorisi’nin Rolü”, Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, sayı:14, s.107-123.
Yıldırım, H. M., İçerli, L. (2010). “Tükenmişlik Sendromu: Maslach ve Kopenhag Tükenmişlik Ölçeklerinin Karşılaştırmalı Analizi”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1): 123-131.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.