Tom Stoppard’ın Rosencrantz ve Guildenstern Öldüler ve Travestiler Oyunlarında Postmodern Söylem

Öz

İkinci Dünya Savaşı sonrası oyun yazarları arasında önemli bir yere sahip olan Tom Stoppard, toplum, politika, etik ve sanat gibi farklı konuları içerisine alan ve ontolojik sorulara yer veren oyunlar yazmıştır. Oyunlarında toplumsal sorunlara değinmek için farklı düşüncelere sahip insanları sahnede yansıtmaya çalışır. Tüm dünyada gerçeklesen olayları ve yaşanılanları sahnede tartışarak onlar hakkında yorum yapılmasını amaçlamaktadır.

Bu çalışma Tom Stoppard’ın Rosencrantz ve Guildenstern Öldüler ile Travestiler oyunlarında postmodern açılımı ve postmodern tiyatronun özelliklerini incelemeyi amaçlamaktadır. Tom Stoppard’ın dramatik tiyatrosunda hem modern hem de postmodern söylemler bulunmasına rağmen, bu çalışma Rosencrantz ve Guildenstern Öldüler oyunu ile Travestiler oyunundaki postmodernist özellikleri postmodern tiyatronun örnekleri olarak tanımlar. Postmodern tiyatro parodi, pastiş, ironi, metinlerarasılık ve kolaj gibi zengin unsurları içinde barındıran bir derleyici özelliğe sahiptir ve postmodernism ilk olarak çağdaş toplumda sonra edebiyatta ve son olarak ta tiyatroda yer alır.

Stoppard’ın oyunları, Stoppard’ın dramatik tiyatrosunda daha çok üzerinde durulan belirli unsur ve teorilere bağlı kalarak çalışılacaktır. Stoppard’ın tiyatrosu, Jean-François Lyotard’ın ‘üst/büyük anlatıların ölümü’ ve ‘dil oyunu’ teorisini, Fredric Jameson’ın politik ve toplumsal alanla tüketim toplumundaki sanat ve estetik olgusunu birleştirme çabasını, Michel Foucault’nun ‘öznenin ölümü’ teorisini ve Jean Baudrillard’ın simulakra ve taklit kavramlarını kapsar. Postmodern oyunlara örnek olarak, Stoppard’ın eserleri Rosencrantz ve Guildenstern Öldüler ve Travestiler, üst/büyük anlatıların ölümü, benzetim, pastiş, ironi ve metinlerarasılık gibi postmodern sözlüğü içlerinde barındırır. Bu oyunlar postmodern söylem ve postmodern tiyatroda en dikkat çekici özellikler olarak belirlenen belirsizlik, süreksizlik, çözülme ve postmodern kahramanlık (gerçekte kahramanlık olmayan) gibi unsurları yansıtır. Bunun yanında, Stoppard sanat ve tiyatro ilişkisini özellikle Travestiler oyununda çok iyi şekilde vurgular. Stoppard’a göre toplumu geliştiren ve değiştiren en önemli unsurların başında sanat ve sanatçı gelir. Sanat hakkında, sanatçılar vasıtasıyla farklı dönemlerde farklı görüşleri ortaya çıkararak, insanları düşünmeye ve sorgulamaya itmiştir. Sonuç olarak bu çalışma, postmodernist tiyatronun örnekleri olarak Tom Stoppard’ın dramatik oyunlarını ve Rosencrantz ve Guildenstern Öldüler ve Travestiler oyunlarına postmodern teorilerin referans olmasını açıklamaktadır.