TAKİPTEKİ BANKA KREDİLERİNİN MAKROEKONOMİK BELİRLEYİCİLERİ: TİCARİ KREDİLER ÖRNEĞİ

Öz

Finansal sektörün temel aktörlerinden olan bankaların karlılık durumları ve mali yapılarının güçlü olması ülke ekonomileri açısından büyük öneme sahiptir. Bankaların en önemli işlevi tasarruf fazlası olanlar ile fon ihtiyacı olanları bir araya getirmektedir. Bankaları bu işlevi yerine getirirken özellikle fon ihtiyacı olanların fon ihtiyaçlarını kredi (ihtiyaç, ticari, tüketici vb.) vererek karşılamaktadırlar. Verilen kredilerin düzenli bir şekilde geri dönüşünün sağlanması bankaların mali yapılarını güçlendirmekte ve karlılık oranlarını arttırmaktadır. Ancak verilen krediler her zaman geri ödenmemekte ve takibe düşmektedir. Takipteki kredilerin artması bankalar açısından mali yapılarını düşürücü ve karlılıklarını azaltıcı bir etki yapmaktadır. Ekonominin dinamoları olan bankaların takipteki kredilerinin artmasının altında yatan nedenler bankanın kendi iç dinamikleri ile alakalı olabilirken, makroekonomik değişkenlerinde takipteki kredilerin artmasında büyük etkisi vardır.  

Bu çalışmanın amacı, ülke ekonomileri açısından hayati öneme sahip olan bankaların aktif büyüklüklerini etkileyen en önemli faktörlerden birisi olan ve firmaların ödeyebilme güçlerini gösteren takipteki ticari kredileri belirleyen makroekonomik faktörleri tahmin etmek ve bu faktörlerin takipteki ticari kredileri etkileyiş yönünü ve derecesini tespit etmektir. Takipteki kredilerin belirleyicileri yapısal kırılmalar altında tespit edilmiş olup, birim kök sınamaları Kapetanios çoklu yapısal kırılmalı birim kök testi ile sınanmış, eşbütünleşme testi yapısal kırılmalı Hatemi-J (2008) eşbütünleşme testi ile yapılmıştır. Ayrıca eşbütünleşme katsayılarının tahmini de Dinamik En Küçük Kareler (DEKK) yöntemi ile tespit edilmiştir.

Bu bağlamda 2005Q4-2015Q2 dönemi için yapılan Hatemi-J (2008) eşbütünleşme testi sonuçlarına göre takipteki ticari kredileri belirleyen makroekonomik faktörler GSYİH, BİST-100 endeksi, ticari kredi faiz oranları ve reel döviz kuru olarak tespit edilmiştir. Ayrıca BİST-100 endeksinin takipteki ticari kredi oranlarını negatif güçlü yönde etkilediği, reel döviz kurunun ise pozitif güçlü yönde etkilediği tespit edilmiştir.