TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM KAVRAMI VE YÜKSEKÖĞRETİMİN İSTİHDAM VE EKONOMİYE ETKİSİNİN ANALİZİ

Öz

Bu çalışmada eğitimin ve dolayısıyla beşeri sermayenin önemi üzerine durulmuş, yükseköğretim kavramı incelenmiş, bireylerin eğitim seviyesinin artışıyla istihdam edilebilirliklerinin analizi yapılmıştır. Şimdiye kadar beşeri sermaye ile ilgili yapılan çalışmalarda beşeri sermayenin eğitim düzeyinin artışıyla ekonomik etkinliğinin arttığı yönünde sonuçlara ulaşılmıştır. Konunun önemine istinaden çalışmamızda eğitim sisteminin önemli bir yapı taşı olan yükseköğretim sistemi incelenmiştir.  Bilimsel bilginin üretildiği ve bilgi maliyetinin yüksek olduğu yerlerden birinin üniversiteler olduğu göz önüne alınırsa üniversitelerin bilimsel bilginin önemi ve toplum dinamikleri için vazgeçilmez bir unsur olduğu gerçeği de daha iyi anlaşılacaktır. Eğitim sektörünün geliştirilmesi, kalitesinin arttırılması insan sermayesinin kalitesinin de yükseltilmesini gerektirecektir. İnsan sermayesinin kalitesinin arttırılması için bir takım yatırımların yapılması ve maliyetlere katlanılması gerekmektedir. Bu yatırımlarla toplum bir sonraki aşamaya ilerleyebilecek, ekonomik ve sosyal alanlarda birçok yeni ve iyi gelişmeler ortaya çıkabilecektir. Eğitim yatırımlarının topluma olan faydaları yanında bireylere olan faydaları da önemlidir. Bu faydaların başında bireyin aldığı eğitim düzeyi arttıkça istihdam edilebilirliği ve elde ettiği gelirin de artması gelmektedir. Kişinin eğitim düzeyini arttırabilmesi için katlanacağı maliyetle, gelecekte elde edeceği gelir karşılaştırılması yapılmaktadır. Lise mezunu bireyle üniversite mezunu bireyin gelecekte yakalayacağı iş imkânları, çalışacağı kurumlar ve elde edeceği gelirler farklı olmaktadır. Eğitimin bireysel faydalarının başında maddi ve manevi ömür boyu kazancın artması gelmektedir. Bu amaçlarla çalışmamızda yükseköğretimin gerekliliği, oluşturulma dinamikleri ve gelişim aşamaları, yükseköğretimin küresel gelişmeleri ifade edilmeye çalışılmış, ardından kısaca eğitimin işlevselliği ve üniversite mezunu olmanın bireysel ve sosyal kazançlara etkisi üzerinde durulmuştur. Son bölümde ise 1994-2014 yıllık verileri kullanılarak genel lise mezunu, meslek lisesi mezunu ve üniversite mezunu bireylerin istihdam üzerine etkisi Türkiye ekonomisi çerçevesinde incelenmeye çalışılmıştır. Veriler Türkiye İstatistik Kurumu, Yüksek Öğretim Kurumu ve Milli Eğitim Bakanlığı istatistikler veri tabanlarından elde edilmiş ve Eviews 8 programıyla modelleme yapılmıştır. Çalışmada öncelikle veri setleri için Augmented Dickey Fuller birim kök testi uygulanmış, En Küçük Kareler Yöntemine göre modelleme yapılmış ve Granger nedensellik testiyle değişkenlerin istihdam üzerine etkisi belirlenmeye çalışılmıştır.