İşgücü Piyasalarında Ayrımcılığın Kaynakları
Öz
ÖZ
Örgütsel ayrımcılık; ırk, yaş, cinsiyet, din, etnik köken, cinsel eğilim, obezite, fiziksel veya zihinsel engelli olma durumu gibi faktörlere dayalı bir ayrımcılık biçimdir. Çok sayıda çalışma istidamda ayrımcılık üzerinde etkili olan faktörleri inceleme konusu yapmıştır. Buna karşın, çok az sayıda çalışma örgütsel ayrımcılıkta cinsel eğilim, obezite, fiziksel veya zihinsel engelli olma durumu, politik görüş, milliyet, doğum, konuşulan dil ve diğer durumların etkileri üzerine yoğunlaşmıştır. Bu çalışma insan kaynakları yönetimi literatüründe bu konudaki araştırma eksikliğini ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Bu çalışmanın amacı, Dünya’da ve Türkiye’de örgütsel ayrımcılığın kaynakları ve türlerini incelemektir. Çalışmada ayrımcılık kavramı; iş gücü piyasasında ayrımcılık türleri; örgütsel ayrımcılık kavramı; cinsiyet, etnik köken, ırk, yaş, cinsel eğilim, din, engelli olma durumu, obezite gibi faktörlerden kaynaklanan örgütsel ayrımcılık türleri ele alınmaktadır. Araştırma bulguları; Avrupa Birliği ülkelerinin yanı sıra ABD, Japonya, Çin, Güney Kore gibi ülkelere göre Türkiye’de cinsiyet, etnik köken, yaş ve dine dayalı ayrımcılığın daha fazla görüldüğünü ortaya koymuştur. Ayrımcılığın özellikle iş ortamında ücret, iş alma, eğitim ve terfi konularında yoğunlaştığı görülmektedir. Literatür ve çeşitli kurumların istatistiksel bulguları incelendiğinde; Türkiye’de en fazla cinsiyet ve etnik kökene dayalı ayrımcılığın vuku bulduğu tespiti yapılabilir. Bu iki ayrımcılık türünü yaşa dayalı ayrımcılık ve engellilere yönelik ayrımcılık türü izlemektedir. Buna karşın Türk işgücü piyasasında cinsel eğilim nedeniyle yapılan ayrımcılık, obezlere yönelik ayrımcılık ve ırka dayalı ayrımcılık konusunda genel işgücüne yönelik yeterli veri olmadığından gerçekçi bir tespit yapmak mümkün değildir. Öte yandan, işgücüne yönelik ayrımcılık literatürü incelendiğinde Türkiye’de mezhep farklılığı nedeniyle dine dayalı ayrımcılık yapıldığı konusunda çok sayıda somut vaka söz konusudur. Türkiye’de insan kaynakları yönetimi perspektifi ile işgücüne yönelik yapılan ayrımcılık konusunda sınırlı düzeyde önlem alındığı söylenebilir. İşgücü piyasalarında ve örgütlerde ayrımcılığı önlemek için gerekli caydırıcı yasal düzenlemelerin çıkarılması ve uluslararası çalışma örgütünün sözleşmelerine uyulması gerekmektedir. Son olarak çalışmanın bazı kısıtları olduğu vurgulanmış ve gelecekte istihdamda ayrımcılık konusunda araştırma yapacak olanlara bazı önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Tam Metin:
PDFReferanslar
Adams, S. J. (2004). “Age Discrimination Legislation and the Employment of Older Workers”, Labour Economics 11: 219– 241.
Aksoy, E. (2010). “Almanya’da Yaşayan Üçüncü Kuşak Türk Öğrencilerin Kimlik Algılamaları ve Buna Bağlı Olarak Karşılaştıkları Ayrımcılık Sorunları”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 12: 7-38.
Alanya, A. ve Swyngedouw, M. (2014). “Şehir Bağlamı ve Türk Göçmenlerin Ayrımcılık Algısı: İki Belçika Şehrinin Eğilim Skoru Eşleştirmesiyle Karşılaştırılması”, Türk Psikoloji Yazıları, 17(34): 53-65.
Anafarta, N., Sarvan, F. ve Yapıcı, N. (2008). “Konaklama İşletmelerinde Kadın Yöneticilerin Cam Tavan Algısı: Antalya İlinde Bir Araştırma”. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (15): 111-137.
Armenta, B. E. and Hunt, J. S. (2009). “Responding to Societal Devaluation: Effects of Perceived Personal and Group Discrimination on the Ethnic Group Identification and Personal Self-Esteem of Latino/Latina Adolescents”, Group Processes &Intergroup Relations, 12 (1): 23–39.
Aytemiz Seymen, O. ve Bolat, T. (2005). “Örgütlerde Bedensel ve Zihinsel Engelli İşgören Ayrımcılığı: Uygulamalı Etik Boyutuyla Bir Değerlendirme”. Öneri Dergisi, 6 (23): 35-45.
Birleşmiş Milletler Her Türlü Irk Ayrımcılığının Tasfiye Edilmesine Dair Uluslararası Sözleşme. (1965). Birleşmiş Milletler Genel Kurul Kararı, 2106 A (XX), 21 Aralık 1965.
Bowen, J. R. (2010). “Religious Discrimination and Religious Governance Across Secular and Islamic Countries: France and Indonesia as Limiting Cases”, American Behavioral Scientist, 53 (12): 1749–1762.
Buz, S. (2015). “Yaşlı Bireylere Yönelik Yaş Ayrımcılığı”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (53): 268-278.
Cheung, C., Kam, K. P and Man-hung Ngan, R. (2011). “Age Discrimination in the Labour Market from the Perspectives of Employers and Older Workers”, International Social Work, 54 (1): 118–136.
Cooper Jackson, J. (2001). “Women Middle Managers’ Perception of The Glass Ceiling”. Women in Management Review, 16 (1): 30-41.
Córdova, D. Jr., and Cervantes, R. C. (2010). “Intergroup and Within-Group Perceived Discrimination among U.S.-Born and Foreign-Born Latino Youth”, Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 32(2): 259–274.
Çolak, Ö.F ve Ardor, H. (2001). “İşgücü Piyasasındaki Ayrımcılık: Türkiye ve Seçilmiş Ülke Örnekleri”, Ekonomik Yaklaşım, 12 (40): 89-112.
Dalkıranoğlu, Tülin, (2006), “Çalışma Yaşamında Kadın işgücü ve Cinsiyet Ayırımcılığı: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm ve Otel İşletmeciliği Anabilim Dalı.
Demirdizen, D., Çınar S., Kesici M.R. (2012). “İşyerinde Cinsel Yönelim Ayrımcılığı: LGB Bireylere Yönelik Bir Alan Çalışması”, IV. Sosyal Haklar Sempozyumu, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, İİBF, ÇEEİ, 18-19 Ekim 2012: 311-330.
Doğan, E. T. (2012). “İşgücü Piyasasında Cinsel Yönelim ve Cinsiyet Kimliği Ayrımcılığının Sosyal Politika Açısından Değerlendirilmesi”, (ss.57-76). Çalışma Hayatında Ayrımcılık ve Ayrımcılığa Karşı Mücadele (Derleyen: Yıldız Tar), Ankara: Kaos GL.
Doğrul, H. G. (2007). “Kentsel Alanlarda Kadın İşgücü Arzının Belirleyicileri ve Kadın İşgücü Arzının Ücret Yapısı Üzerindeki Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı.
Durmaz, N. (2015), “Eğlence Sektöründe Çalışma Koşulları ve Ayrımcılık: Çingeneler Örneği”, Çalışma ve Toplum, 2015/1: 259-291.
European Commission (2012), Discrimination in The EU in 2012 Report, Special Eurobarometer 393.
Flabbi, L. (2010), “Prejudice and Gender Differentials in the US Labor Market in The Last Twenty Years”, Journal of Econometrics, 156: 190-200.
Fletcher, P. O. (2010), “Perspectives on diversity as the Gender and Diversity in Organizations Division celebrates its 25th anniversary”, Equality, Diversity and Inclusion: An International Journal, 29 (3): 305-310.
Flores, E., Tschann, J. M., Dimas, J. M., Bachen, E. A., Pasch, L. A. and de Groat, C. L. (2008), “Perceived Discrimination, Perceived Stress, and Mental and Physical Health Among Mexican-Origin Adults”, Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 30 (4): 401-424.
Francois, P. (1998), “Gender Discrimination without Gender Difference: Theory and Policy Responses”, Journal of Public Economics, 68: 1–32.
Ghumman, S., Ryan, A.M., Barclay, L. A. and Markel, K. S. (2013), “Religious Discrimination in the Workplace: A Review and Examination of Current and Future Trends”. J Bus Psychol. 28: 439–454.
Goldman, B. M., Gutek, B. A., Stein, J. H. and Lewis, K. (2006), “Employment Discrimination in Organizations: Antecedents and Consequences”, Journal of Management, 32 (6): 786-830.
Güner, T., Uslan, U. ve Çiçek, Ö. (2014). “Türkiye ve Avrupa Biriliği’nde Kadın İstihdamının Karşılaştırmalı İncelenmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 5(10): 55-75.
Hamurcu, P. (2014). “Obez Bireylerde Benlik Saygısı ve Beden Algısının Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Bilim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Yüksek Lisans Programı,
Hansson, L. M., Näslund, E., and Rasmussen, F. (2010). “Perceived Discrimination Among Men and Women with Normal Weight and Obesity. A Population-Based Study from Sweden”, Scandinavian Journal of Public Health, 38: 587–596.
Hersby, M. D., Jetten, J., Ryan, M. K. and Schmitt, M. T. (2011). “Responding to Group-Based Discrimination: The İmpact of Social Structure on Willingness to Engage in Mentoring”, Group Processes & Intergroup Relations, 14 (3): 319–335.
İçli, T., Doğan, E. ve Karataş, K. (2001). Görme Özürlüler İçin
Rehabilitasyon Deneyimleri, Yeni Rehabilitasyon Politikaları ve Meslek Tanımları, Ankara: Körler Federasyonu Yayını No: 4.
Jasinskaja-Lahti, I., Liebkind, K., Jaakkola, M. and Reuter, A. (2006). “Perceived Discrimination, Social Support Networks, and Psychological Well-Being among Three Immigrant Groups”, Journal of Cross-Cultural Psychology, 37 (3): 293-311.
Bratter, J. L. and Gorman, B. K. (2011). “Is Discrimination an Equal Opportunity Risk? Racial Experiences, Socioeconomic Status, and Health Status among Black and White Adults”, Journal of Health and Social Behavior, 52: 365-382.
Kara, B. (2008). “Sosyal Haklar ve Özel Olarak Korunması Gereken Kişiler”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
Kayabaş, E. ve Kütküt, Ö. M. (2011). Türkiye’de Din veya İnanç Temelinde Ayrımcılığın İzlenmesi Raporu (1 Ocak – 30 Haziran 2010). İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
Keskinoglu, P., Üüçüncü, T., Yildirim, İ., Gurbuz, T., Ur, İ.., and Ergor, G. (2007). “Gender Discrimination in The Elderly and Its Impact on The Elderly Health”, Archives of Gerontology and Geriatrics, 45: 295–306.
Kim, J. Y. (2015). Proposal End Racial Discrimination At the World Bank. Washington.
Linehan, M., and Scullion, H. (2001). “Challenges for Female International Managers: Evidence from Europe”, Journal of Management Psychology, 16 (3): 215-228.
Mallory, C. and Liebowitz, S. (2014). Employment Discrimination Based on Sexual Orientation and Gender Identity in Utah. UCLA: The Williams Institute.
Marongiu, S., and Ekehammar, B. (1999). “Internal and External Influences on Women's and Men's Entry into Management”, Journal of Managerial Psychology, 14 (5): 421-433.
McVittie, C., McKinlay, A., and Widdicombe, S. (2008). “Passive and Active Non-Employment: Age, Employment and The İdentities of Older Non-Working People”, Journal of Aging Studies, 22: 248–255.
Neumark, D. (2009). “The Age Discrimination in Employment Act and the Challenge of Population Aging”, Research on Aging, 31 (1): 41-68.
O’Brien, K.S., Latner, J.D., Ebneter, D., and Hunter, J.A. (2013). “Obesity Discrimination: the Role of Physical Appearance, Personal Ideology, and Anti-Fat Prejudice”, International Journal of Obesity, 37: 455–460.
Özgener, Ş. (2014). İş Ahlakının Temelleri: Yönetsel Bir Yaklaşım, Ankara, Nobel Basım Yayım A.Ş.
Pai, K., and Vaidya, S. (2009). “Glass Ceiling: Role of Women in The Corporate World”, Competitiveness Review: An International Business Journal, 19 (2): 106-113.
Palomino, F. and Peyrache, E. (2010). “Psychological Bias and Gender Wage Gap”, Journal of Economic Behavior & Organization 76: 563–573.
Parlaktuna, İ. (2010). “Türkiye'de Cinsiyete Dayalı Mesleki Ayrımcılığın Analizi”, Ege Akademik Bakış/Ege Academic Review, 10(4): 1217-1230.
Pınar, M., McCuddy, M. K., Birkan, İ., and Kozak, M. (2011). “Gender Diversity in the Hospitality Industry: An Empirical Study in Turkey”, International Journal of Hospitality Management, 30: 73–81.
Polek, E. B., Wöhrle, J., and van Oudenhoven, J. P. (2010). “The Role of Attachment Styles, Perceived Discrimination, and Cultural Distance in Adjustment of German and Eastern European Immigrants in the Netherlands”, Cross-Cultural Research 44 (1): 60–88.
Posner, R. A. (1999). “Employment Discrimination: Age Discrimination and Sexual Harassment”, International Review of Law and Economics 19: 421–446.
Byron, R. A. (2010). “Discrimination, Complexity, and the Public/Private Sector Question”, Work and Occupations, 37(4): 435–475.
Ro, A., and Choi, K. (2010). “Effects of Gender Discrimination and Reported Stress on Drug Use among Racially/ Ethnically Diverse Women in Northern California”, Women’s Health Issues, 20: 211–218.
Robinson, R. K., Franklin, G. M., Hamilton, R.H. (2011). “Workplace Religious Accommodation Issues for Adherents of Islam”, Business Studies Journal, 3 (2): 41-50.
Rooth, D. (2010). “Automatic Associations and Discrimination in Hiring: Real World Evidence”, Labour Economics, 17: 523–534.
Schafer, M. H. and Ferraro, K. F. (2011). “The Stigma of Obesity: Does Perceived Weight Discrimination Affect Identity and Physical Health?”, Social Psychology Quarterly, 74 (1): 76–97.
Spears Brown, C., Bigler, R. S. and Chu, H. (2010). “An Experimental Study of The Correlates and Consequences of Perceiving Oneself to Be The Target of Gender Discrimination”, Journal of Experimental Child Psychology, 107: 100–117.
Stewart, A., Niccolai, S., and Hoskyns, C. (2011). “Disability Discrimination by Association: A Case of the Double Yes?”, Social & Legal Studies, 20 (2): 173–190.
Tezcan, B. (2009). Obez Bireylerde Benlik Saygısı, Beden Algısı ve Travmatik Geçmiş Yaşantılar, İstanbul, T.C. Sağlık Bakanlığı Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Uzmanlık Tezi.
The Australian Human Rights Commission. (2015). National Prevalence Survey of Age Discrimination in the Workplace, Sydney, Avustralia.
Türkiye İstatistik Kurumu –TUİK. (2014). 2014 Yılı İşgücü İstatistikleri, Ankara.
Türkiye İstatistik Kurumu-TUİK. (2010). TÜİK Özürlülerin Sorun ve Beklentileri Araştırması, Ankara.
Türkiye İstatistik Kurumu-TUİK. (2012). TÜİK 2012 Yılı Sağlık Araştırması, Ankara.
Türkiye İstatistik Kurumu-TUİK. (2013). 2013 Yılı TÜİK Toplumsal Cinsiyet Göstergeleri Veri Seti, Ankara.
Uluslararası Çalışma Örgütü. (1958). Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) 111 No’lu Ayırımcılık (İş ve Meslek) Sözleşmesi, Cenevre.
Veale, C., and Gold, J. (1998). “Smashing into The Glass Ceiling for Women Managers”, Journal of Management Development, 17 (1): 17-26.
Verkuyten, M. (2008). “Life Satisfaction among Ethnic Minorities: The Role of Discrimination and Group Identification”. Social Indicators Research, 89(3): 391-404.
Weichselbaumer D. (2003). “Sexual Orientation Discrimination in Hiring”, Labour Economics, 10: 629–642.
Yoğun Erçen, A. E. (2008). “Kadınların Cam Tavanı Aşma Stratejileri: Büyük Ölçekli Türk İşletmelerinde Bir İnceleme”, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı.
Zeytinoğlu, E. (2012). “İş Hukukunda Özürlülük, Sendika Üyeliği ve Yaş Açısından Ayrımcılık Yasağı”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (22): 177-202.
Sayılı İş Kanunu. (2003). T.C. Resmi Gazete, 25134, 10 Haziran 2003.
Sayılı Engelliler Hakkında Kanun. (2005). T.C. Resmi Gazete, 7 Temmuz 2005.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.