Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle Yaşanabilir İllerin Sıralanması

Öz

Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV); birçok kriteri birlikte değerlendirerek alternatiflere değerler atama süreci olarak ifade
edilmektedir. Çok kriterli karar verme yaklaşımları; çok nitelikli karar verme ve çok amaçlıkarar verme olmak üzere ikiye
ayrılmaktadır. Eğer problem bir takım özelliklere puanlar verilerek alternatiflerin değerlendirilmesi ve en iyisinin seçilmesi esasına
dayalıise bu tip problemlere çok nitelikli karar verme problemi denmektedir. Çok amaçlıkarar verme problemi ise çelişen amaçlara
dayalıen iyi alternatifin seçimi ile ilgilidir. Her iki problem tipinde de bir ya da birden fazla karar verici vardır. Bu çalışmada da çok
nitelikli karar verme problemi ele alınmıştır.
Çok kriterli karar verme, birden fazla ve aynıanda uygulanan alternatiflerin içerisinden en iyi tercihin seçilmesini sağlayan
yöntemdir. Rasyonel bir karar verme ortamında en çok tercih edilen seçim, genellikle kısıtlar ve yönetimin amaçlarıdoğrultusunda
sınırlandırılmaktadır. Çok kriterli karar verme; teorik gelişimi ile birlikte pratik uygulamalarıaçısından da karar analizi alanında çok
hızlıbir gelişme göstermiştir. Güçlü bir mantık yapısıile karar tespitlerindeki başarısıyla kendini kabul ettirmiş, genişbir uygulama
alanına sahiptir.
Ülkemizde her ilin kendine özgü birtakım özellikleri bulunmaktadır. Bu özellikler illeri kendi aralarında farklıkılmaktadır. Bu
nedenle yaşanabilir illerin belirlenmesinde illerin taşıdığıfarklıözelliklerin hepsi aynıanda değerlendirilmelidir. Bu durum da çok
kriterli karar vermeyi gerektirmektedir. Bu çalışmada seksen bir ili dikkate alarak yaşanabilir iller sıralamasıyapılmıştır. Çalışmada
ekonomi, eğitim, sağlık, kent hayatı, güvenlik ve kültür sanat kriterleri dikkate alınmıştır. Çalışmada çok kriterli karar verme
yöntemlerinden SAW (AğırlıklıToplam Model-Weighted Sum Model), TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to
Ideal Solution) ve Gri İlişkisel Analiz (Grey Relational Analysis) yöntemleri kullanılmıştır. Yöntemlerin sonuçlarından elde edilen
bulgular sonucunda seksen bir ili kapsayan sıralamada genelde ilk üçte yer alan iller Ankara, Antalya ve Eskişehir olup; son üçte ise
Muş, Bitlis ve Hakkâri yer almıştır.