İBN KUTEYBE (V.276/889) HAYATI, ESERLERİ VE İSLAM TARİHÇİLİĞİNDEKİ YERİ

Öz

Asıl adı Abdullah b. Müslim b. Kuteybe olan İbn Kuteybe, hicri III. Asrın önemli ilmi şahsiyetlerinden biridir. (213-276 / 828-889) İslam) ilimlerin tedvin ve tasnif çalışmalarının yoğun olarak yürütüldüğü dönemde önemli ilim merkezlerinden olan Bağdat'ta yetişmiştir.

İbn Kuteybe. farklı konularda kaleme aldığı eserlerindeki yeterlilik ve seviye ile ilmi ağırlığını hissettiren önemli bir alimdir. Eserlerindeki konular itibariyle Kur an ve Hadis ilimleri birinci sırayı oluştururken dil. edebiyat, şiir ve tarih ilimleri de bu eserler içerisindeki diğer ilimler olmuştur. Bu konularda müstakil olarak kaleme aldığı eserlerin yanında yaşadığı dönemde farklı görüş ve düşüncelerle tartışmalara konu olan hususlarda da eserler vermiştir. Onun ilmi açıdan sahip olduğu bu çok yönlü kişiliği ve bu ilimlerdeki yeterliliği gerek kendi döneminde gerekse daha sonraki dönemlerde insanların ondan istifade etmesini sağlayan önemli bir unsur olmuştur. Bu yönüyle de İbn Kuteybe haklı bir şöhrete kavuşmuştur. Eserlerinin, kaleme alındığı dönemlerden itibaren hızlı bir ivme ile İslam coğrafyasının doğusundan batısına yayılmış olması, ve yine o dönem imkansızlıkları içerisinde yazma nüshalar halinde çoğaltılarak insanların rağbet ettiği eserler haline gelmesi, onun bu şöhretinin bir göstergesi olsa gerektir. Bu gün bile onun eserlerinin yazma nüshalar halinde, gerek Avrupa kütüphanelerinde gerekse İstanbul. Mısır ve Şam gibi önemli İslam kültür merkezlerindeki çeşitli arşivlerde bulunması bu durumu doğrulayan diğer bir husus olmaktadır.