İlk OsmanlıEdebiyat Tarihleri ve Tarihçileri Hakkında Bazı Değerlendirmeler

Öz

Bu makalede, Türk edebiyatının ilk edebiyat tarihlerini, daha çok da Abdülhalîm Memdûh’un, Şahabettin Süleyman’ın ve Faik
Reşat’ın Târîh-i Edebiyyât-ı‘Osmâniyyeadlıeserlerini bir değerlendirmeye tâbi tutacağız. Ayrıca, ilk Osmanlıedebiyat tarihlerini
kaleme alan edebiyat tarihçilerinin benzer yönlerini belirlemeye çalışacağız. Abdülhalîm Memdûh’un özel hayatı, siyasî yaşamı,
eserlerine ne derecede yansımıştır? Gizli cemiyetler kurma girişiminde bulunmasıve tutuklanması, zor şartlarda geçen hayatını
hâmisi Prenses Nazlı’nın yardımlarıyla idâme ettirmesi, sürgünlerle geçen hayatı, II. Abdülhamit muhalifi olması, uykusuzluk
hastalığıyüzünden uyuşturucu karışımıilaç kullanmasıhasebiyle ölmesi, ölümünün İngiltere’nin Folcestone şehrinde olmasıve
naaşının Prenses Nazlı’nın isteğiyle Tunus’ta misafirken beğendiği bir tepeye nakledilmesi dikkatleri çekmektedir. Yine,
Abdülhalîm Memdûh’un kaleme aldığı Târîh-i Edebiyyât-ı‘Osmâniyye adlıeserin yayımcısının II. Abdülhamit döneminde ajan olarak
bilinen Ermeni kökenli Ohannes Ferît olması, Şahabettin Süleyman ile benzerlik gösteren bohem hayatları, Batıhayranıolmaları,
Faik Reşat’ın gelgitlerle dolu hayatı, dinsizlikle suçlanmasıda önemlidir. Burada, bütün bu önemli ayrıntılarıve benzerlikleri değişik
bakışaçılarıile değerlendirmeye çalışacağız.