OSMANLI TOPLUMUNDA NÂMZEDİN (NİŞANIN) BOZULMASI VE SONUÇLARI: KONYA ÖRNEĞİ (18. Yüzyılın İlk Çeyreğine Âit Konya Şer‘iye Sicillerine Göre)

Öz

Osmanlıtoplumunda nişan, taraflarıevliliğe hazırlayan bir süreçtir. Kız ve erkek tarafıbu
süreci birbirilerini tanımakla geçiriler. Ancak bazen bu süreç, evlilik gerçekleşmeden tarafların
ayrılmasıile sonuçlanabilir. İslâm hukûku, nişan hakkında bir düzenleme yapmamışolmasına
rağmen, nişanın bozulmasıbazıhukûkî sonuçlar doğurur. OsmanlıDevleti’nde İslâm hukûkunun
koymuşolduğu hükümler uygulanmıştır. Osmanlıtoplumunda ve bu arada Konya halkı
arasındaki nişan ile ilgili tartışmaların ve nişanın bozulmasından sonra taraflar arasında ortaya
çıkan anlaşmazlıkların mahkemelere taşındığıgörülmektedir. Mahkemelere intikâl eden nişandan
ayrılma ile ilgili kayıtlara göre, nişan, hem kız tarafından, hem de erkek tarafından
bozulabilmektedir. Genellikle küçük yaşta ana-babalarıtarafından nişanlanan kızlar, erişkin çağa
gelince, nişanlılarıile evlenmek istemiyorlardı. Erkekler ise evlenmek için gerekli maddî gücü
bulamadıklarıiçin nişanlılarından ayrılmaktaydılar. Nişanın bozulmasından sonra tarafları
mahkemeye getiren sebep ise, daha çok, nişanlılık döneminde karşılıklıverilmişolan eşya ve
paralar hakkındaki anlaşmazlıklardı. Müslüman Osmanlıtoplumu arasında yaygın olan nişan âdeti,
gayr-ımüslim halk arasında da yaygındı.