OSMANLI BERATLARI KAPSAMINDA DİPLOMATİKA İLMİ veya “İLM-İ İNŞÂ”

Öz

İslam devletlerinde ilm-i inşâadıverilen ve kısaca “vesîka ilmi” şeklinde ifade edebileceğimiz
bu ilim, “Diplomatika” (İng. Diplomatics) adıyla 17. Yüzyıdan itibaren batıda bağımsız bir bilim
dalıhaline gelmiştir. Biz bu çalışmamızda öncelikle, diplomatika ilminin ortaçağbatıâleminde ve
latin kültüründe ortaya çıkışı, gelişimi ve kullanılan resmî belgelerin rükün ve  şartlarınıele
aldık.İslam dünyasındaki diplomatika çalışmalarınıayrıayrıtesbit ettik. Yine bu bölümler içinde
bir tür diplomatika eseri olan inşâ eserleri üzerinde durduk. Bu alanlarda ortaya konmuşönemli
eserleri ve İslam ülkelerinde kullanılan vesîka türleri ve diplomatika unsurlarınıörnekleri ile
belirttik. Osmanlıdiplomatikasıkonusunu, münşeat geleneği ve modern anlamda diplomatika
çalışmaları şeklinde iki başlık altında ele aldık. Bu arada diplomatikanın kaynağıolan arşivler
üzerinde durduk. Son bölümde ise; Berat formunu ele aldık. Padişah adına hazırlanan beratın,
Osmanlıdiplomatikasındaki önemine işaret ettik.