Kilikya’da Yeni Asur Egemenliği ve Yerel Güçler
Öz
Asur kaynakları, Kilikya ile ilişkili olarak iki bölgeden söz etmektedirler. Adana ve çevresi Que olarak adlandırılırken,
batısındaki dağlık bölgenin en azından bir bölümü için Hilakku denilmiştir. Kilikya, jeopolitik konumu ve zengin doğal kaynakları
nedeniyle, Yeni Asur Devleti’nin Anadolu politikasında daima öncelikli bir yer tutmuştur.
Asur Devleti’nin geleceğinin kuzey batıda olduğunu büyük bir ileri görüşlülükle fark eden III. Salmanassar, Que ile yakından
ilgilenen ilk Asur kralıolmuştur. Kralın özellikle M.Ö. 833 yılında Que’ye düzenlemişolduğu sefer, bölgenin tarihî coğrafyasına
ışık tuttuğu gibi, Asur yönetim tarzının esaslarınıgözler önüne sermesi açısından da anılmaya değer niteliktedir. Yeni Asur
Devleti’ni M.Ö. VIII. yüzyılın ilk yarısında geçirdiği bunalımlardan kurtaran III. Tiglatpileser (M.Ö. 745-727), izlediği sistemli batı
politikasıçerçevesinde bölgeyle yakından ilgilenen ikinci Asur kralıdır. III. Tiglatpileser dönemi belgelerinde, onun M.Ö. 738
yılında yendiği ve vergiye bağladığıkrallar arasında Que kralıUrikki’nin adıda geçmektedir.
Sanherip döneminde, bölgenin yerel yöneticileri olan Azitawadda ve Kirua’nın Asur yönetimine karşıçıkarttıklarıisyanlar,
bölgenin politik yapısıve yerel güçlerin bu politik teşkilâtlanmadaki etkisini bütün açıklığıyla gözler önüne sermiştir. Zira bölgede
yapılan filolojik inceleme ve analizler, yerel güçlerle daha büyük güçler arasındaki politik ilişkiler konusunda önemli sonuçlar ortaya
koymuşlardır. Öte yandan M.Ö. IX. yüzyıl ortalarında, Asur yayılmacılığına karşıUrartular’ın önderliğinde Muškiler, İyonyalılar ve
Kilikyalılar’ın oluşturduklarıittifaklar sonucu, M.Ö. VIII. yüzyılın ortalarında Kilikya sahillerinde birçok koloni kurulmuştur. İşte
bu makalenin amacı, Asur kaynaklarıve yerli hiyeroglif yazıtlar ışığında, Kilikya’nın politik durumu ve yerel güçlerin etkinliğini
gözler önüne sermektir. Bu açıdan çalışma, bölgenin M.Ö. IX.-VII. yüzyıllar arasıtarihî coğrafyasıhakkında genel bir
değerlendirmeyi de içermektedir.
batısındaki dağlık bölgenin en azından bir bölümü için Hilakku denilmiştir. Kilikya, jeopolitik konumu ve zengin doğal kaynakları
nedeniyle, Yeni Asur Devleti’nin Anadolu politikasında daima öncelikli bir yer tutmuştur.
Asur Devleti’nin geleceğinin kuzey batıda olduğunu büyük bir ileri görüşlülükle fark eden III. Salmanassar, Que ile yakından
ilgilenen ilk Asur kralıolmuştur. Kralın özellikle M.Ö. 833 yılında Que’ye düzenlemişolduğu sefer, bölgenin tarihî coğrafyasına
ışık tuttuğu gibi, Asur yönetim tarzının esaslarınıgözler önüne sermesi açısından da anılmaya değer niteliktedir. Yeni Asur
Devleti’ni M.Ö. VIII. yüzyılın ilk yarısında geçirdiği bunalımlardan kurtaran III. Tiglatpileser (M.Ö. 745-727), izlediği sistemli batı
politikasıçerçevesinde bölgeyle yakından ilgilenen ikinci Asur kralıdır. III. Tiglatpileser dönemi belgelerinde, onun M.Ö. 738
yılında yendiği ve vergiye bağladığıkrallar arasında Que kralıUrikki’nin adıda geçmektedir.
Sanherip döneminde, bölgenin yerel yöneticileri olan Azitawadda ve Kirua’nın Asur yönetimine karşıçıkarttıklarıisyanlar,
bölgenin politik yapısıve yerel güçlerin bu politik teşkilâtlanmadaki etkisini bütün açıklığıyla gözler önüne sermiştir. Zira bölgede
yapılan filolojik inceleme ve analizler, yerel güçlerle daha büyük güçler arasındaki politik ilişkiler konusunda önemli sonuçlar ortaya
koymuşlardır. Öte yandan M.Ö. IX. yüzyıl ortalarında, Asur yayılmacılığına karşıUrartular’ın önderliğinde Muškiler, İyonyalılar ve
Kilikyalılar’ın oluşturduklarıittifaklar sonucu, M.Ö. VIII. yüzyılın ortalarında Kilikya sahillerinde birçok koloni kurulmuştur. İşte
bu makalenin amacı, Asur kaynaklarıve yerli hiyeroglif yazıtlar ışığında, Kilikya’nın politik durumu ve yerel güçlerin etkinliğini
gözler önüne sermektir. Bu açıdan çalışma, bölgenin M.Ö. IX.-VII. yüzyıllar arasıtarihî coğrafyasıhakkında genel bir
değerlendirmeyi de içermektedir.
Anahtar Kelimeler
Kilikya, Yeni Asur Devleti, Que, Hilakku, Yeni Asur Egemenliği, Yerel Güçler.
Tam Metin:
PDFRefback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.