Lise Öğrencilerinin Utangaçlık ve Benlik Saygılarının Fonksiyonel Olmayan Tutumlar Açısından İncelenmesi

Öz

Utangaçlık ayrıca bireyin yeni insanlarla tanışmasını, yeni arkadaşlar edinmesini ve değişik yaşantılardan zevk almasını
güçleştiren en önemli etmen olarak görülmektedir (Zimbardo, 1977).Utangaçlık kişinin sadece sosyal ilişkilerini etkilemekle kalmaz
aynızamanda bireyin kendine değer verişdüzeyini, olaylara ve kişilere yönelik bilişsel yorumlamalarınıda etkiler. Utangaç kişiler
kendi düşünce ve davranışlarına fazlaca odaklanıp kendilerini suçlayıp ve başkalarıtarafından olumsuz değerlendirilmekten
korkarlar. Bu bireyler daha çok çevresindekilerden gelecek geribildirimlerle ilgilenirler. Bu türden kaygılar bireyin kendisi hakkında
yanlışve olumsuz inançların oluşmasına neden olmaktadır (Henderson ve Zimbardo, 1998). Van Der Molen(1990)’ göre de
utangaç kişilerin en belirgin özellikleri kendilerine yönelik olarak geliştirdikleri olumsuz ve akılcıolmayan düşüncelerdir. Bu
çalışmada ergenlerin utangaçlık ve benlik saygısının fonksiyonel olmayan tutumlarla anlamlıdüzeyde ilişkili olup olmadığıve
fonksiyonel olmayan tutumların utangaçlık ve benlik saygısınıanlamlıdüzeyde yordayıp yordamadığıincelenmiştir.
Araştırma genel tarama modeline uygun olarak yürütülmüştür. Araştırma örneklemi Trabzon il merkezindeki liselerin 9.10. ve
11. sınıflarda eğitimine devam eden öğrenciler arasından tesadüfi küme örnekleme yöntemi ile seçilen 259’u kız, 239’u erkek olmak
üzere toplam 498 öğrenci oluşturmaktadır.
Araştırmayla ilgili verileri toplamak için “Utangaçlık Ölçeği”, “Coopersmith Benlik SaygısıEnvanteri” ve “Fonksiyonel
Olmayan Tutumlar Ölçeği” kullanılmıştır. Utangaçlık,benlik saygısıve fonksiyonel olmayan tutumlar arasındaki ilişkinin analizi
‘Pearson Momentler Çarpım Korelasyon Katsayısı’ tekniği kullanılarak yapılmıştır. Fonksiyonel Olmayan Tutumların öğrencilerin
utangaçlık ve benlik saygısıdüzeylerini açıklama gücünü belirlemek için regresyon analizi kullanılmıştır.
Öğrencilerin utangaçlık ve benlik saygısıarasında negatif yönde anlamlı; utangaçlık ve fonksiyonel olmayan tutumların
onaylanma alt boyutu ile pozitif yönde anlamlıbir ilişkiye rastlanılmıştır. Benlik saygısıile mükemmelci tutum ve onaylanma
ihtiyacıarasında da negatif yönde anlamlıbir ilişkiye rastlanılmıştır.
Benlik saygısınıhangi değişkenlerin yordadığına ilişkin regresyon analizi sonuçlarınıincelendiğinde mükemmelci ve onaylanma
ihtiyacının benlik saygısınıanlamlıdüzeyde yordadığıgörülmüştür. Utangaçlığıhangi değişkenlerin yordadığına ilişkin analiz
sonuçlarıincelendiğinde sadece onaylanma ihtiyacının utangaçlığıanlamlıdüzeyde yordadığıgörülmüştür.