Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Bisiklet Sporu

Öz

19. yüzyılın başlarında Avrupa’da icat edilen bisiklet, ilk dönemlerde seçkinlerin kullandığıbir araç olmuşdaha sonra sportif
amaçla da kullanılmaya başlamıştır. Bisiklet yaygınlaşmaya başladıktan sonra Osmanlı İmparatorluğu’na da levantenler tarafından
getirilmişve öncelikle posta teşkilatı, polis teşkilatıve orduda kullanılmıştır. Osmanlı’da bisikletin gelmesiyle ilgili ilk haber Tarik
gazetesi tarafından 1885 yılında duyurulmuştur. Mösyö Tomas İstefanis adında bir Amerikalı, yanındaki bisikletiyle önce İstanbul’a
gelmiş, daha sonra İzmit üzerinden beşgünlük bir yolculuktan sonra Ankara’ya ulaşmışve oradan da Yozgat üzerinden Sivas’a
geçmiştir.
19. yüzyılın sonlarında Osmanlıülkesinde başkent İstanbul’un dışında bisikletin yaygın olarak kullanıldığı şehirler Osmanlı’nın
Batı’ya açılan penceresi konumunda olan İzmir ve Selanik olmuştur. Osmanlıdöneminde ilk bisiklet yarışları1897’de Selanik’teki
ahşap tribünlü velodromda düzenlenmiştir.  İzmir’deki levanten aileler, Batı’daki diğer yenilikler gibi bisikletin de kente
getirilmesinde öncülük etmiştir. İzmir’de ilk bisiklet yarışması15 Mayıs 1895 tarihinde yapılmıştır. İzmir’de 1900 yılından itibaren
Rum kulüplerinin düzenlediği spor oyunlarında bisiklet de yer almaya başlamıştır. Özellikle Bornova’da levantenlerin kurduğu
kulüpler tarafından bisiklet ve atletizm yarışlarının düzenli olarak yapıldığıgörülmektedir.
İstanbul’da ilk bisiklet yarışması18 Ağustos 1895 tarihinde yapılmıştır. Tarabya’daki bu yarışma 5 ayrımesafede düzenlendi
ancak Türk ahaliden katılan olmadı. II. Meşrutiyetten sonra yaygınlaşan bisiklet cemiyetleri Cumhuriyet döneminde daha organize
şekilde varlığınısürdürmüştür. 1923 yılında bisiklet federasyonun kurulmasının ardından Milli Takım oluşturulmuştur. Türk
bisikletçiler ilk defa 1924 Olimpiyatları’nda katılmak üzere Paris’e gitmişancak teknik nedenlerden dolayıyarışamamıştır.
İkinci Dünya Savaşıyıllarında bisiklet sporu yedek parça ve lastik sıkıntısıyla durgunluk dönemine girmiştir. 1948 Londra
Olimpiyatları’na katılan dört Türk bisikletçisi, 195 kilometrelik yol mukavemet yarışınılastik patlamasıya da mekanik arızalar
nedeniyle tamamlayamamıştır.
Bisikletin ilk geldiği 1890’lıyıllardan bu yana aradan geçen 120 yıllık sürede Türkiye’de bisikletin hem gündelik hayatta
kullanımıartmış, hem de sportif anlamda hareketlilik yaşanmıştır. Ancak Türkiye’de bisikletin sağlıklıulaşım aracıolarak gelişmiş
ülkeler düzeyinde yaygın bir şekilde kullanıldığınısöylemek zordur. Beden sağlığı, enerji tasarrufu, çevre bilinci gibi nedenlerle
bisiklet kullanımının teşvik edilmesi, kentlerde yolların buna göre düzenlenmesi çağdaşlığın bir gereğidir.