Veri Zarflama Analizi ile Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinin Etkinliklerinin Değerlendirilmesi: Türkiye'den Kanıtlar

Arif ÇİLEK, Onur ŞEYRANLIOĞLU

Öz


Bu çalışmanın amacı Türkiye’deki hayat dışı sigorta işletmelerinin etkinliklerinin 2022-2023 döneminde ölçülmesi ve değerlendirilmesidir. Etkinlikleri incelemek amacıyla Veri Zarflama Analizi (VZA) metodu kullanılmıştır. Hayat dışı sigorta işletmelerinin etkinlik düzeyleri çıktı odaklı olarak CCR ve BCC modelleri ile analiz edilerek karşılaştırılmıştır. 2022 yılında CCR modeli bulgularına göre 42 hayat dışı sigorta işletmesinden 5 tanesi etkin, 37 tanesi etkin değildir ve etkinlik düzeyi en düşük olan işletme 0,1680 ile Gri Sigorta’dır. BCC modeli bulgularına göre 8 tanesi etkin, 34 tanesi etkin değildir ve etkinlik düzeyi en düşük olan işletme 0,170 ile Gri Sigorta’dır. 2023 yılında CCR modeli bulgularına göre 44 hayat dışı sigorta işletmesinden 4 tanesi etkin, 40 tanesi etkin değildir ve etkinlik düzeyi en düşük olan işletme 0,265 ile Generali Sigorta’dır. BCC modeli bulgularına göre 12 tanesi etkin, 32 tanesi etkin değildir ve etkinlik düzeyi en düşük olan işletme 0,281 ile Generali Sigorta’dır. Literatürde, hayat dışı sigorta işletmeleriyle ilgili 2022-2023 dönemini kapsayan, CCR ve BBC modelleri birlikte kullanılarak ölçek etkinliği de hesaplanan bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Etkin olmayan işletmeler projeksiyon değerlerine ulaşabilecek politika ve stratejiler ile etkin duruma gelerek ülke ekonomisine olumlu katkı sağlayacaktır.


Anahtar Kelimeler


Hayat Dışı Sigorta, Etkinlik, Veri Zarflama Analizi.

Tam Metin:

PDF

Referanslar


Abe-I-Kpeng, G., Alhassan, E. A., & Etwire, C. J. (2022). Efficiency Analysis of Life Insurance Companies in Ghana. Advances in Economics and Business, 10(3), 41-50.

Altan, S. M. (2010). Türk Sigortacılık Sektöründe Etkinlik: Veri Zarflama Analizi Yöntemi ile Bir Uygulama. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 12(1), 185-204.

Ayçin, E. (2019). Çok kriterli karar verme: Bilgisayar uygulamalı çözümler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

Bakırcı, F. (2006). Sektörel Bazda Bir Etkinlik Ölçümü: VZA ile Bir Analiz. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2), 199-217.

Banker, R. D., Charnes, A., Cooper, W. W., Swarts, J., & Thomas, D. (1989). An Introduction to Data Envelopment Analysis with Some of its Models and Their Uses. Research in Governmental and Nonprofit Accounting, 5(1), 125-163.

Banker, R. D., Charnes, A., & Cooper, W. W. (1984). Some Models for Estimating Technical and Scale Inefficiencies in Data Envelopment Analysis. Management Science, 30(9), 1078-1092.

Barros, C. P., Nektarios, M., & Assaf, A. (2010). Efficiency in the Greek insurance industry. European Journal of Operational Research, 205(2), 431-436.

Başkaya, Z. (2005). Sigorta Şirketlerinin Satış Performanslarının Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Belirlenmesi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(15), 37-51.

Boussofiane, A., Dyson, R. G., & Thanassoulis, E. (1991). Applied Data Envelopment Analysis. European Journal of Operational Research, 52(1), 1-15.

Charnes, A., Cooper, W. W., & Rhodes, E. (1978). Measuring The Efficiency Of Decision Making Units. European Journal of Operational Research, 2(6), 429-444.

Charnes, V., Cooper, W. W., & Lewin, A. (1994). Data Envelopment Analysis: theory, methodology and application. Bosyon: Kluwer Academic Publishers.

Chen, Y., Cook, W. D., Li, N., & Zhu, J. (2009). Additive Efficiency Decomposition in Two-Stage DEA. European Journal of Operational Research, 196(3), 1170-1176.

Cooper, W. W., Seiford, L. M., & Zhu, J. (2011). Data Envelopment Analysis: History, Models, And İnterpretations. Boston, MA: Handbook On Data Envelopment Analysis, Springer.

Cooper, W. W., Seiford, L. M., & Tone, K. (2000). Data Envelopment Analysis: A Comprehensive Text with Models, Applications, References and DEA-Solver Software. New York: Springer.

Çağlar, A. (2003). Veri zarflama analizi ile belediyelerin etkinlik ölçümü. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.

Çiftçi, H. (2004). Türk Sigorta Sektörünün Sorunları; Dea Analizi ile Türk Sigorta Şirketlerinin Etkinlik Düzeylerinin Belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 121-149.

Dalkılıç, N. (2012). Türkiye’de Hayat Dışı Sigortacılık Sektöründe Etkinlik Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi(55), 71-90.

Davarcıoğlu Özaktaş , F. (2017). Hayat Dışı Sigorta Sektöründe Etkinlik Analizi: Türkiye Uygulaması (2002-2015). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(2), 30-44.

Dyson, R. G., Allen, R., Camanho, A. S., Podinovski, V. V., Sarrico, C. S., & Shale, E. A. (2001). Pitfalls and Protocols in DEA. European Journal of Operational Research, 132(2), 245-259.

Ekinci, R. (2021). Türk Sigortacılık Sektöründe Etkinlik ve Belirleyenleri: Veri Zarflama Analizi ve Parçalı Regresyon Modeli Bulguları. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(25), 374-406.

Farrell, M. J. (1957). The Measurement of Productive Efficiency. Journal of the Royal Statistical Society Series A: Statistics in Society, 120(3), 253-281.

Friedman, L., & Sinuany-Stern, Z. (1998). Combining Ranking Scales and Selecting Variables in The DEA Context: The Case of Industrial Branches. Computers & Operations Research, 25(9), 781-791.

Golany, B., & Roll, Y. (1989). An Application Procedure for DEA. Omega, 17(3), 237-250.

Grmanová, E., & Strunz, H. (2017). Efficiency of Insurance Companies: Application of DEA and Tobit Analyses. Journal of International Studies, 250-263.

Gümüş Özuyar, S. E., & Özekin, A. (2024). 35 OECD Ülkesinde Vergi İdaresinin Etkinliği: VZA Yöntemi. Sosyoekonomi, 32(59), 475-499.

Ige-Gbadeyan, O., & Swanepoel, M. J. (2023). Determinants of Operational Efficiency on The Financial Health of Non-Life Insurance Companies in South Africa. Insurance Markets and Companies, 14(1), 121-135.

Jeng, V., & Lai, G. C. (2005). Ownership Structure, Agency Costs, Specialization, and Efficiency: Analysis of Keiretsu And Independent Insurers In the Japanese Nonlife İnsurance Industry. Journal of Risk and Insurance, 72(1), 105-158.

Kayalı, C. A. (2007). 2000-2006 Döneminde Türkiye’de Faaliyet Gösteren Sigorta Şirketlerinin Etkinlik Değerlemesi. Yönetim ve Ekonomi, 14(2), 103-115.

Kılıçkaplan, S., & Baştürk, F. H. (2004). Türkiye’de Hayat Dışı Alanda Faaliyet Gösteren Sigorta Şirketlerinin 2002 Yılındaki Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile Ölçülmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 63-79.

Kozak, S. (2018). Efficiency of Non-Life Insurance Companies and its Determinants. Acta Scientiarum Polonorum, Oeconomia, 17(4), 87-95.

Kramarić, P. T., Pervan, M., & Ćurak, M. (2022). Determinants of Croatian Non-Life Insurance Companies’ Efficiency. Croatian Operational Research Review, 13(2), 149-160.

Kumar, S., & Gulati, R. (2008). An Examination of Technical, Pure Technical, and Scale Efficiencies in Indian Public Sector Banks Using Data Envelopment Analysis. Eurasian Journal of Business and Economics, 1(2), 33-69.

Külekçi, İ., & Saldanlı, A. (2019). ürk Sigortacılık Sektöründe Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinin Etkinlik Analizi. Journal of Econometrics and Statistics, 14(29), 225-246.

Luhnen, M. (2009). Determinants of Efficiency and Productivity in German Property Liability Insurance: Evidence for 1995–2006. Geneva Papers on Risk & Insurance, 34(3), 483-505.

Ova, A. (2023). Türkiye’deki Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinin Etkinlik Ölçümü. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(26), 467-480.

Özcan, A. İ. (2011). Türkiye’de Hayat Dışı Sigorta Sektörünün 2002-2009 Dönemi İtibariyle Etkinlik Analizi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 61-78.

Pedraja-Chaparro, F., Salinas-Jiménez, J., & Smith, P. (1999). On the Quality of the Data Envelopment Analysis Model. Journal of the Operational Research Society, 50(6), 636-644.

Puspitasari, N., & Fauziyah, L. (2022). The Efficiency of Islamic General Insurance Using Data Envelopment Analysis (DEA): Evidence From Indonesia. International Journal of Islamic Business and Management Review, 2(1), 1-13.

Rao, G., & Venkateswarlu, R. (2014). Efficiency of Indian Private Non-Life Insurance Firms using Stochastic Frontier Analysis. IOSR Journal of Economics and Finance, 4(1), 42-46.

Rouyendegh, B. D., & Erkan, T. E. (2010). Ankara’da Bulunan 4 Yıldızlı Otellerin, VZA-AHS Sıralı Hibrit Yöntemiyle Etkinlik Değerlendirmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(3), 69-90.

Seiford, L. M., & Zhu, J. (2004). Data Envelopment Analysis: History, Models, and Interpretations. W. W. Cooper , L. M. Seiford, & J. Zhu içinde, Handbook on Data Envelopment Analysis (s. 1-39).

Sezen, B., İnce, H., & Aren, S. (2005). Türkiye'deki Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinin Veri Zarflama Analizi Tekniği ile Göreli Etkinlik Değerlendirmesi. İktisat İşletme ve Finans, 20(236), 87-95.

Sinha, R. P. (2021). Two-stage Data Envelopment Analysis Efficiency of Indian General Insurance Companies. Global Business Review, 09721509211047645.

Sonbaş, B., Kaya, B., & Öner Kaya, E. (2022). Kuzey Kıbrıs’ta Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinin Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi ile Ölçülmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 10(4), 1200–1217.

Şahin, İ. E., & Akkoyuncu, H. (2019). Türk Sigortacılık Sektöründe Faaliyet Gösteren Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinin Etkinlik Analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 840-852.

Şenel, C., & Kalfa, B. B. (2022). Hayat Dışı Branşındaki Sigorta Şirketlerinin Etkinliklerinin VZA Yöntemiyle Analizi-Türkiye Örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 57(3), 1940-1954.

Taşköprü, V. (2014). Klasik veri zarflama analizi ile kategorik veri zarflama analizi modellerinin enerji verimliliği üzerinde karşılaştırmalı incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.

Tezergil, S. A. (2018). Veri Zarflama Analizi ile Türk Sigorta Sektörünün Elementer Branşlarda Değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(1), 342-357.

TSB. (2024). Mali Tablolar ve İstatistikler. 02 26, 2024 tarihinde https://www.tsb.org.tr/tr/istatistik/finansal-tablolar/sirket-bazinda-mali-ve-teknik-tablolar adresinden alındı

Türkan, S., Polat, E., & Günay, S. (2012). The Efficiency Analysis of Non-life Insurance Companies Active in Turkey. Zagreb International Review of Economics and Business(15), 1-14.

Vintilă, A., Trucmel, I. M., & Roman, M. D. (2022). Measuring and Analyzing the Efficiency of Firms in the Insurance Industry Using DEA Techniques. Journal of Social and Economic Statistics, 11(1-2), 59-83.

Weiss, M. A. (1991). International P/L Insurance Output, Input and Productivity Comparisons. The Geneva Papers on Risk and Insurance Theory, 16(2), 179-200.

Yao, S., Han, Z., & Feng, G. (2007). On technical efficiency of China's insurance industry after WTO accession. China Economic Review, 18(1), 66-86.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.