Mekânın Anlamsal Eşiği: Tanpınar'ın 'Beş Şehir ‘inde Kapıların Anlamı

Öz

İnsanı ve insana dair birçok şeyi anlamak için bir kaynak olarak başvurulan edebiyat, mekanı ve mekanın anlamını sorgulamak için de kaynak olarak başvurulabilecek bir alandır.  Çalışmanın amacı, edebiyatta kurulan mekansal deneyimi kapı-eşik mekanı kapsamında fenomenolojik perspektiften göstermektir. Edebiyattaki mekan anlatıları yapılara biçimsel bir betimlemenin ötesinde deneyim bağlamında nasıl bakılabileceğine dair birtakım öneriler sunmaktadır. Bu bağlamda Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Beş Şehir adlı eserindeki kapılar çalışmanın temel konusunu oluşturmaktadır. Bununla birlikte mekan tasarımının formalist, biçimsel kaygılarla temsilin ötesinde bir takım imkanlarla temsil edilebilirliğini edebiyat üzerinden ortaya koymak ve bu bakış açısını tasarım sürecine dahil etmek amaçlanmıştır. Mekan deneyiminin anlaşılabilmesi için yöntem olarak fenomenoloji tabanlı bir yorumlamayı kullanan bu çalışma, kültürümüzde kapıların anlamını serimlemek, gündelik varoluşta geçişi nasıl somutlaştırdığımızı anlamak üzerine bir araştırmadır. Bu bağlamda çalışmada, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Beş Şehir adlı eserinde kapılar üzerine yazılmış metinler analiz edilmiştir. Sonuç bölümünde irdelenen bulgulardan yola çıkarak Tanpınar’ın mekânsal bakışını ortaya koymaya çalışan bu çalışma edebiyatın gözünden mekanı anlamaya ve anlamlandırmaya yardım edecek bir sorgulama olmayı hedeflemiştir.