Kurumsal Kalite ve Doğrudan Yabancı Yatırımlar İlişkisi: Yeni Kırılgan Beşli Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama
Öz
Kurumsal kalite, ülkelerin ekonomik ve sosyal göstergelerini etkileyen önemli faktörlerden biridir. Güçlü kurumların gerekliliği ve kurumsal kalitenin önemi, sürdürülebilir kalkınma hedeflerinde de vurgulanmıştır. Yeni Kırılgan Beşli ülkeleri, büyüme potansiyelleri ile yatırım açısından cazip görülen ülkelerdir. Ancak bazı yapısal problemleri, büyüme potansiyellerini sınırlandırmaktadır. Yabancı yatırımlara bağımlılık, bu ülkelerin temel problemlerinden biri olduğu için dolaylı yatırım yerine uzun vadeli bir yatırım türü olan doğrudan yabancı yatırımları artırmayı hedeflemeleri, kırılgan yapının azaltılmasını sağlayabilir. Bu çalışmada, kurumsal kalitenin iyileştirilmesinin doğrudan yabancı yatırımların artırılmasında etkili olup olmadığı sorusuna cevap aranmış ve Yeni Kırılgan Beşli ülkelerinde doğrudan yabancı yatırımlar ile kurumsal kalite arasındaki ilişki incelenmiştir. Kurumsal kaliteyi temsilen Dünya Bankası Yönetişim Endeksi verileri kullanılmıştır. 2002-2022 yılları arasındaki veriler kapsamında panel ARDL yöntemi uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre doğrudan yabancı yatırımlar ile kurumsal kalite arasında uzun dönemde anlamlı bir ilişki mevcuttur. Uzun dönemde düzenleyicilik kalitesi, hukukun üstünlüğü, ifade özgürlüğü ve hesap verebilirlik, siyasi istikrarın sağlanması ve şiddetin olmaması değişkenlerinin etkisi pozitiftir. Hükümet etkinliği ve yolsuzluğun kontrolü değişkenlerinin ise doğrudan yabancı yatırımları uzun dönemde negatif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Doğrudan yabancı yatırımların artması için Yeni Kırılgan Beşli ülkelerinin kurumsal kalitenin iyileştirilmesine daha fazla önem vermeleri gerektiği ifade edilebilir.
Anahtar Kelimeler
Tam Metin:
PDFReferanslar
Acaravcı, A., Artan, S., Erdoğan, S., & Göktürk, T. B. (2018). Türkiye'de Kurumsal Kalite, Reel Gelir ve Doğrudan Yabancı Yatırımlar İlişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), s. 132-145.
Ağır, H., & Özbek, S. (2021). Eski ve Yeni Kırılgan Beşli Ülkelerinde Dış Borçlar Sürdürülebilir mi? Dinamik Panel Veri Analizi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 9(2), s. 49-68.
Alam, M. R., Kitenge, E., & Bedane, B. (2017). Government Effectiveness and Economic Growth. Economics Bulletin, 37(1), s. 222-227.
Alonso, J. A., & Garcimartín, C. (2013). The determinants of institutional quality. More on the debate. Journal of International Development, 25(2), s. 206-226.
Arı, A., & Zeren, F. (2011). CO2 Emisyonu ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Analizi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 18(2), s. 37-47.
Artan, S., & Hayaloğlu, P. (2014). Kurumsal Göstergeler Işığında Türkiye Ekonomisinin Sosyo-Politik Analizi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 51(592), s. 9-27.
Artekin, A. Ö., & Soydal, H. (2017). 2001-2015 Döneminde Uygulanan Para Politikalarının"Kırılgan Beşli" Ülkeleri Üzerindeki Etkileri. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17(33), s. 175-187.
Baker, N. B., Khater, M., & Haddad, C. (2019). Political Stability and the Contribution of Private Investment Commitments in Infrastructure to GDP: An Institutional Perspective. Public Performance & Management Review, 42(4), s. 808-835.
Bank, T. W. (2024, Mart 4). Worldwide Governance Indicators (WGI). https://info.worldbank.org/governance/wgi/ adresinden alındı
Bank, W. (2024, Nisan 2). Open Data. https://data.worldbank.org/indicator adresinden alındı
Barış, S., & Bekteş, S. (2021). Yönetişim Göstergelerinin Doğrudan Yabancı Yatırımlar Üzerindeki Etkisi: Avrupa Birliği Ülkelerinden Deliller. Sakarya İktisat Dergisi, 10(1), s. 1-24.
Berksoy, T., & Yıldırım, N. E. (2017). Yolsuzluk Kavramına Genel Bir Bakış: Problemler ve Çözüm Önerileri. Journal of Awareness, 2(1), s. 1-18.
Bevan, A., Estrin, S., & Meyer, K. (2004). Foreign investment location and institutional development in transition economies. International Business Review, 13(1), s. 43-64.
Borrmann, A., Busse, M., & Neuhaus, S. (2006). Institutional Quality and the Gains from Trade. Kyklos, 59(3), s. 345-368.
Breusch, T., & Pagan, A. (1980). The LM Test and Its Applications to Model Specification in Econometrics. Review of Economic Studies(47), s. 239-254.
Brewer, G. A., Choi, Y., & Walker, R. (2007). Accountability, corruption and government effectiveness in Asia: an exploration of World Bank governance indicators. International Public Management Review, 8(2), s. 204-225.
Canıkalp, E., & Ünlükaptan, İ. (2015). Yönetişim Kalitesi ve Yönetişimin Ölçülebilirliği. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), s. 81-100.
Chong, A., & Calderon, C. (2000). Institutional Quality and Income Distribution. Economic Development and Cultural Change, 48(4), s. 761-786.
Colella, D. S. (2020). Avrupa Birliği’nde Hukukun Üstünlüğü Krizi Üye ve Aday Ülkelere Yönelik Önleyici Politikaların Siyaseti. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(38), s. 69-85.
Çalışkan, Z. (2009). OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamaları: Panel Veri Analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,(34), s. 117-137.
Çiçen, Y. B., & Arslan, Ş. (2020). Kurumsal Yapı ve Ekonomik Performans İlişkisi: Kırılgan Beşli Ülkeleri. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), s. 6-29.
Dam, M. M., & Şanlı, O. (2019). Ekonomik özgürlüğün büyüme üzerindeki etkisi: BRIC-T ülkeleri üzerine bir panel ARDL analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(4), s. 1027-1044.
Demirtaş, G., & Akçay, S. (2006). Kurumsal Faktörlerin Doğrudan Yabancı Yatırımlar Üzerine Etkisi: Ampirik Bir Kanıt. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,, 8(2), s. 15-33.
Giray, F. (2010). Yolsuzlukla Mücadelede e-Devlet ve Türkiye'deki Durum. Sosyoekonomi, 13(13), s. 153-178.
Göçer, İ. (2013). Seçilmiş OECD Ülkelerinde Bütçe Açiklarinin Sürdürülebilirliği: Yatay Kesit Bağimliliği Altinda Panel Eş–Bütünleşme Analizi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 8(30), s. 5086-5104.
Gündoğdu, H., & Aytekin, A. (2020). Yönetişim göstergeleri bağlamında ülkelerin Kümeleme Analizi ve ARAS ile değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(66), s. 301-318.
Hayaloğlu, P. (2015). Kırılgan Beşli Ülkelerinde Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Dinamik Panel Veri Analizi. Ekonomik Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi,, 11(1), s. 131-144.
Javidiar, A., & Ekaputra, I. (2019). The Dynamics of Exchange Rate and Stock Return Before and After the Fed Policy Normalization: Evidence from Fragile Five Countries. International Journal of Business Studies,, 3(2), s. 54-63.
Kalkan, Y., & Pala, F. (2022). Yüksek Teknoloji İhracatı Belirleyicilerinin Panel ARDL Analizi ile İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(35), s. 193-204.
Kamacı, A. (2019). Yeni Kırılgan Beşli Ülkelerinde Gelir Eşitsizliğinin Ekonomik Büyümeye Etkileri. Fiscaoeconomia, 3(3), s. 58-71.
Karimi, M., & Shafaee, S. M. (2018). Poor Governance and Civil War in Syria. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 5(1), s. 49-71.
Karpuz, E., & Sayılır, Ö. (2021). Kurumsal Yönetişim Kalitesinin Doğrudan Yabancı Yatırımlar Üzerindeki Etkisi: Orta Gelirli Ülkeler Üzerine Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(60), s. 281-308.
Kaufmann, D., Kraay, A., & Mastruzzi, M. (2011). The Worldwide Governance Indicators: Methodology and Analytical Issues. Hague Journal on the Rule of Law, 3(2), s. 220-246.
Kılınç, E. C., & Şahbaz, N. (2021). Ar-Ge ve İnovasyonun Yenilenebilir Enerji Üretimi Üzerindeki Etkisi: Panel Veri Analizi. Alanya Akademik Bakış, 5(2), s. 1087-1105.
Kim, P. S. (2009). Enhancing Public Accountability for Developing Countries: Major Constraints and Strategies. Australian Journal of Public Administration(68), s. 89-100.
Kutbay, H. (2020). Kurumsal Kalite ve Doğrudan Yabancı Yatırım Girişleri Arasındaki İlişki: OECD Ülkeleri İçin Panel Veri Analizi. OPUS International Journal of Society Researches, 16(29), s. 2019-2044.
Langbein, L., & Knack, S. (2010). The Worldwide Governance Indicators: Six, One, or None? The Journal of Development Studies, 46(2), s. 350-370.
Lassou, P. J., Hopper, T., & Soobaroyen, T. (2021). Financial controls to control Corruption in an African Country: Insider Experts within an Enabling Environment. Financial Accountability & Management, 37(2), s. 107-123.
Law, S. H., & Azman-Saini, W. N. (2012). Institutional quality, governance, and financial development. Economics of governance, 13(3), s. 217-236.
Wandeda, D. O., Masai, W., & Nyandemo, S. M. (2021). Institutional quality and economic growth: evidence from Sub-Saharan Africa countries. African Journal of Economic Review, 9(4), s. 106-125.
Özer, M. A. (2006). Yönetişim Üzerine Notlar. Sayıştay Dergisi(63), s. 59-89.
Özkul, M. F. (2022). Türkiye Ekonomisinin Küresel Değer Zincirlerindeki Performansında Devlet Politikalarının ve Kurumların Etkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(2), s. 629-644.
Özşahin, Ş. (2016). Kurumsal Kalite Doğrudan Yabancı Yatırımlar İçin Ne Kadar Önemli? Türkiye Üzerine Ekonometrik Bir Analiz. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 11(44), s. 251-262.
Pehlivanoğlu, F., & Alabaş, M. M. (2017). Kurumların İnsani Gelişme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği (1996-2014). Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(3), s. 35-53.
Peres, M., Ameer, W., & Xu, H. (2018). The impact of institutional quality on foreign direct investment inflows: evidence for developed and developing countries. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 31(1), s. 626-644.
Pesaran, H. M. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels,. Working Paper(0435).
Pesaran, M., Ullah, A., & Yamagata, T. (2008). A Bias-Adjusted LM Test of Error Cross-Section Independence. Econometrics Journal, 11(1), s. 105-127.
Posner, R. A. (1997). Equality, Wealth, and Political Stability. The Journal of Law, Economics, and Organization, 13(2), s. 344-365.
Pournarakis, M., & Varsakelis, N. C. (2004). Institutions, internationalization and FDI: the case of economies in transition. Transnational Corporations, 13(2), s. 77-94.
Razzante, R. (2020). The Fight Against Corruption. A. Balloni, & R. Sette içinde, Handbook of Research on Trends and Issues in Crime Prevention, Rehabilitation, and Victim Support (s. 553). IGI Global
Saygın, E. (2017). İran’da Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları: Ekonomik Müşevvikler ve Kurumsal Kısıtlar. İran Çalışmaları Dergisi, 1(2), s. 59-92.
Saygın, E. (2018). İran’da Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları: Ekonomik Müşevvikler ve Kurumsal Kısıtlar. İran Çalışmaları Dergisi, 1(2), s. 59-92.
Scheyvens, R., Banks, G., & Hughes, E. (2016). The Private Sector and the SDGs: The Need to Move Beyond ‘Business as Usual’. Sustainable Development, 24(6), s. 371-382.
Sharma, B. (2008). Voice, accountability and civic engagement: A conceptual overview. Commissioned by Oslo Governance Centre.
Süslü, B., & Elmirzeyev, Y. (2019). Azerbaycan Ekonomisinin Toplumsal Refahındaki Gelişimine Yeni Kurumcu Bir Bakış. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), s. 161-173.
Süslü, B., Coşkun, B., & Pank, Ç. (2019). Türkiye İçin İyi Yönetişim ve Toplumsal Refah İlişkisi Üzerine Bir İnceleme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,, 33(1), s. 219-241.
Tutgun, S. (2022). Kurumsal Kalite ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: BRICS-T Ülkeleri Üzerine Bir İnceleme . Yayımlanmamış Doktora Tezi. Malatya, Türkiye: İnönü Üniversitesi .
Üçler, G. (2017). Doğrudan Yabancı Yatırımlar içinKurumların Önemi: Gelişmekte OlanÜlkeler Üzerine Ekonometrik Bir Analiz. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar(627), s. 73-85.
Yalçınkaya, Ö., & Kaya, V. (2017). Politik istikrarın/istikrarsızlığın ekonomik büyüme üzerindeki etkileri: Dünyanın en büyük ilk yirmi ekonomisi üzerinde bir uygulama (1996-2015). Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(2), s. 277-298.
Yamak, T. (2020). Bölünmenin Kurumsal Ekonomi Politiği: Sudan Örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), s. 499-524.
Yıldırım, Ö. K. (2018). Türkiye'de İyi Yönetişim. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları, 3(6), s. 273 - 289.
Yürükoğlu, B. (2021). Yönetişim ve Ekonomik Performans: Türkiye ve G7 Ülkeleri İçin Bir Değerlendirme. Journal of Applied And Theoretical Social Sciences, 3(3), s. 244-262.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.