Borsa İstanbul Petrol, Kimya ve Plastik Sektör Endeksi ile Baltık Kirli Tanker ve Baltık Temiz Tanker Endeksi Arasındaki Asimetrik İlişki: Saklı Eşbütünleşme Testinden Kanıtlar
Öz
Hisse senedi fiyatları sadece şirketlerin veya içinde bulunulan ekonomik koşullara göre değil aynı zamanda küresel olaylar, ekonomik ve siyasi birçok faktörden etkilenebilmektedir. Hisse senedi fiyatlarını etkileyen unsurların karmaşıklığı nedeniyle fiyatlarına etki edebileceği düşünülen farklı değişkenler ile arasındaki ilişkiler sürekli araştırma konusu olmuştur. Bu çalışmada, 04.01.2021-22.06.2023 dönemine ilişkin günlük veriler ile Baltık kirli tanker ve Baltık temiz tanker endeksi ile Borsa İstanbul bünyesinde bulunan kimya, petrol ve plastik endeksi arasındaki uzun dönem ilişkisi incelenmektedir. Birim kök testi sonuçlarına göre benzer düzeyde bütünleşme derecelerine sahip olan değişkenler Johansen eşbütünleşme testi ile incelenmiştir. Ancak test sonucuna göre hem kirli tanker hem de temiz tanker endeksi değişkeni ile petrol, kimya ve plastik sektör endeksi arasında İz istatistikleri dikkate alındığında eşbütünleşme ilişkisinin olmadığı 0.05 anlamlılık düzeyinde tespit edilmiştir. Değişkenler pozitif ve negatif birikimli değerlerine ayrıştırılarak Hatemi-J ve Irandoust saklı eşbütünleşme testi uygulanmıştır. Pozitif ve negatif birikimli şokların 0.05 anlamlılık düzeyinde en az bir adet eşbütünleşik vektörün varlığının bulgusuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Tam Metin:
PDFReferanslar
Ak, M. Z., & İnan, V. (2017). Türkiye’de Terör ve Doğrudan Yabancı Yatırım: Saklı Eşbütünleşme ve Asimetrik Nedensellik İlişkisi. Bilgi Dergisi, 35(Kış), 27–43.
Akkuş, H. T., & Zeren, F. (2019). Tüketici Güven Endeksi ve Katılım-30 İslami Hisse Senedi Endeksi Arasındaki Saklı İlişkinin Araştırılması: Türkiye Örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergi̇si̇, 54(1), 53–70. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.19.02.1060
Akkus, O., & Durmaz, A. (2019). Türkiye’de Bütçe Açığının Sürdürülebilirliği: Saklı Eşbütünleşme İlişkisi. Maliye Dergisi, 176, 52–71.
Al, İ. (2019). Mali Sürdürülebilirlik Analizi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 7(2), 67–84.
Alexakis, C., Pappas, V., & Tsikouras, A. (2017). Hidden Cointegration Reveals Hidden Values in Islamic Investments. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 46, 70–83. https://doi.org/10.1016/j.intfin.2016.08.006
Alom, F. (2014). Oil price-macroeconomic relationship in Australia and New Zealand: Application of a hidden cointegration technique. Institutions and Economies, 6(2), 105–127.
Alom, F. (2015). An Investigation into the Crude Oil Price Pass-Through to the Macroeconomic Activities of Malaysia. In Energy Procedia (Vol. 79). Elsevier B.V. https://doi.org/10.1016/j.egypro.2015.11.531
Barışık, S., & Dursun, E. (2021). Altın, Borsa, Döviz Piyasalarının Ekonomik Güven Endeksine Etki Sınaması: Türkiye Örneği. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), 253–280. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.742002
Bekar, S. A. (2021). Türkiye’de Harberger-Laursen-Metzler Yaklaşımının Varlığı. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(26), 156–170.
Bingöl, N., Pehlivan, C., & Han, A. (2021). Carry Trade Yatırım Strateji̇si̇ ve Türki̇ye Beli̇rleyi̇ci̇leri̇. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(24), 73–85. https://doi.org/10.14784/marufacd.879179
Boga, S. (2020). Investigating the asymmetry between economic growth and unemployment in Turkey: a hidden cointegration approach. Pressacademia, 7(1), 22–33. https://doi.org/10.17261/pressacademia.2020.1178
Bozkurt, E., Toktaş, Y., & Altiner, A. (2022). Energy Consumption and Financial Development: Evidence from MENA Countries with Panel Hidden Cointegration. Journal of Emerging Economies and Policy, 7(1), 253–264.
Bozoklu, Ş., & Zeren, F. (2013). Türkiye Hisse Senedi Piyasasında Rasyonel Köpükler: Saklı Eş Bütünleşme Yaklaşımı. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(9), 17–31. http://e-dergi.marmara.edu.tr/marufacd/article/view/1012001895
Çalışır, M., & Altıntaş, N. (2017). Finansal Gelişme Gelir Eşitsizliği İlişkisi: Saklı Panel Eşbütünleşme İlişkisi. International Journal of Applied Economic and Financial Studies, 2(2), 9–18.
Çetin, M., Can, A., & Kapçak, S. (2023). Ticari Dışa Açıklık-Ekonomik Büyüme İlişkisi Üzerine Bir Analiz: Türkiye için Ampirik Bir Kanıt. Sosyal Bilimler Metinleri, 1, 61–73. https://doi.org/10.56337/sbm.1173051
Çetin, M., & Kapkaç, S. (2022). Türkiye Ekonomisinde Yenilenebilir/Yenilenemeyen Enerji Tüketiminin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Saklı Eşbütünleşme Yaklaşımı. Balkan ve Yakındoğu Sosyal Bilimler Dergisi, 08(Özel Sayı), 146–151.
Çiğdem, G., & Altaylar, M. (2021). Nonlinear Relationship between Economic Growth and Tax Revenue in Turkey: Hidden Cointegration Approach. Istanbul Journal of Economics / İstanbul İktisat Dergisi, 71(1), 21–38. https://doi.org/10.26650/istjecon2021-908769
Demir, F. (2022). Investigation of Asymmetric Relationship Between Consumer and Producer Prices in Turkey: Evidence from Hidden Cointegration and Asymmetric Causality Analyses. Alanya Akademik Bakış, 2, 2051–2067. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1008222
Ekonomi ve İhracat Verileri Bülteni. (2023). In İstanbul Maden ve Metal İhracatçı Birlikleri. https://immib.org.tr/files/00FransaBakiel/güncel değerlendirmeler/Ekonomi ve İhracat Bülteni Nisan 2023.pdf
Erdaş, M. L., & Yağcılar, G. G. (2021). Finansal Gelişme, Tasarruf ve Küreselleşme ile Sermaye Oluşumu Arasındaki İlişkinin Saklı Eşbütünleşme ve Asimetrik Nedensellik Testleri ile Analiz Edilmesi: Türkiye Örneği. 3, 203–222.
Eyuboglu, K., & Eyuboglu, S. (2021). Hidden cointegration among borsa istanbul sector indices. Iranian Economic Review, 25(2), 337–347. https://doi.org/10.22059/IER.2021.83455
Granger, C. W. J., & Yoon, G. (2002). Hidden Cointegration. In SSRN Electronic Journal (No. 2002–02; Issue January). https://doi.org/10.2139/ssrn.313831
Gündüz, M. (2020). Healthcare Expenditure and Carbon Footprint in the USA: Evidence from Hidden Cointegration Approach. European Journal of Health Economics, 21(5), 801–811. https://doi.org/10.1007/s10198-020-01174-z
Hatemi‐J, A., & Irandoust, M. (2012). Asymmetric interaction between government spending and terms of trade volatility. Journal of Economic Studies, 39(3), 368–378. https://doi.org/10.1108/01443581211245937
Irandoust, M. (2017). Saving behaviour under terms-of-trade uncertainty: evidence from hidden cointegration approach. Macroeconomics and Finance in Emerging Market Economies, 10(2), 135–150. https://doi.org/10.1080/17520843.2016.1223729
Irandoust, M. (2018). Government spending and revenues in Sweden 1722–2011: evidence from hidden cointegration. Empirica, 45(3), 543–557. https://doi.org/10.1007/s10663-017-9375-5
Karhan, G., & Aydın, H. İ. (2018). Petrol Fiyatları, Kur ve Hisse Senedi Getirleri Üzerine Bir Araştırma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(19), 405–413.
Mert, M., & Aykan, H. (2022). Büyüme ve Emisyonlar Arasındaki Asimetrik Nedensellik Analizi: Türkiye Örneği. Ekoist: Journal of Econometrics and Statistics, 36, 235–255. https://doi.org/10.26650/ekoist.2022.36.1077521
Mert, M., & Caglar, A. E. (2020). Testing pollution haven and pollution halo hypotheses for Turkey: a new perspective. Environmental Science and Pollution Research, 27(26), 32933–32943. https://doi.org/10.1007/s11356-020-09469-7
Olayungbo, D. O., & Ojeyinka, T. A. (2022). Crude oil prices pass-through to retail petroleum product prices in Nigeria: evidence from hidden cointegration approach. Economic Change and Restructuring, 55(2), 951–972. https://doi.org/10.1007/s10644-021-09336-6
Özbek, S., & Naimoğlu, M. (2022). Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru İlişkisi: Saklı Eşbütünleşme Yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 20(3), 460–474.
Özçağ, M., & Bölükbaş, M. (2018). Ticari Dışa Açıklık ve Enflasyon İlişkisi: Romer Hipotezi Çerçevesinde Türkiye için Bir Analiz. Maliye Dergisi, Ocak-Hazir(174), 112–130.
Özek, Y., & Bayat, T. (2020). Türkiye ve Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde Feldstein-Horioka Bulmacasının Asimetrik Etkileri: Saklı Eşbütünleşme Testi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 1849–1861. https://doi.org/10.17755/esosder.714524
Özer, M. O. (2020). Petrol Fiyatları ile İşsizlik Oranı Arasındaki Saklı İlişkinin Analizi: Türkiye Örneği. Alanya Akademik Bakış, 4(3), 875–887. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.676768
Öztürk, E., & Zeren, F. (2016). Maliyet Yapışkanlığının Geçerliliğinin Test Edilmesi: Borsa İstanbul Örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 31. https://doi.org/10.20875/sb.05076
Palombi, S., Perman, R., & Tavéra, C. (2015). Regional growth and unemployment in the medium run: asymmetric cointegrated Okun’s Law for UK regions. Applied Economics, 47(57), 6228–6238. https://doi.org/10.1080/00036846.2015.1068922
Rafailidis, P., & Katrakilidis, C. (2016). Oil prices and the US effective exchange rate: A hidden cointegration analysis. Economics and Business Letters, 5(4), 134. https://doi.org/10.17811/ebl.5.4.2016.134-144
Richard, O. O. (2012). Energy consumption and economic growth in sub-Saharan Africa: An asymmetric cointegration analysis. Economie Internationale, 129(1), 99–118. https://doi.org/10.1016/s2110-7017(13)60050-5
Şak, N. (2021). Sağlık Turizmi ve Ekonomik Büyümede Asimetrik Etkiler: Türkiye Uygulaması. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(3), 781–800. https://doi.org/10.17130/ijmeb.785591
Şener, S., Yılancı, V., & Tıraşoğlu, M. (2013). Petrol Fiyatları ile Borsa İstanbul’un Kapanış Fiyatları Arasındaki Saklı İlişkinin Analizi. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(26), 231–248.
Tandoğan, D. (2020). Türkiye ’ de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki İlişki: Granger v e Yoon ( 2002 ) Saklı Eşbütünleşme Yaklaşımı. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 21(2), 53–62.
Tayyar, A. E. (2021). Doğrudan Yabancı Sermaye Çıkışları ve Çevresel Kirlilik: Türkiye için Saklı Eşbütünleşme Analizi. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities, 6(11), 165–182.
Tiwari, A. K., Apergis, N., & Olayeni, O. R. (2015). Renewable and nonrenewable energy production and economic growth in sub-Saharan Africa: a hidden cointegration analysis. Applied Economics, 47(9), 861–882. https://doi.org/10.1080/00036846.2014.982855
Topuz, S. G., & Sekmen, T. (2019). Sermaye Akışı ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Asimetrik Etkiler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 154–171.
Türköz, K. (2023). Doğrudan Yabancı Yatırımların Yenilenebilir ve Fosil Enerji Tüketimi Üzerindeki Etkileri : Türkiye için Saklı Eşbütünleşme Analizi Bulguları. Journal of Yasar University, 18(69), 1–18.
Uslu, H. (2023). Türkiye ’ de Reel Döviz Kuru , Enflasyon ve Faiz Oranlarının Dış Ticaret Üzerindeki Etkisi : Simetrik ve Asimetrik Yöntemlerle Analizi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 524–556. https://doi.org/10.33206/mjss.1186057
Yıldırım, U., & Engeloğlu, Ö. (2023). Türkiye’de Sektörel İstihdam ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Saklı Eşbütünleşme ve Asimetrik Nedensellik Testi. Fiscaoeconomica, 7(2), 1445–1473. https://doi.org/10.25295/fsecon.1255703
Zeren, F., & Kılınç Savrul, B. (2017). Kadınların İşgücüne Katılım Oranı, Ekonomik Büyüme, İşsizlik Oranı ve Kentleşme Oranı Arasındaki Saklı Koentegrasyon İlişkisinin Araştırılması. Yönetim Bilimleri Dergisi/ Journal of Administrative Sciences, 17(30), 87–103.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.