İş Tatmininin Örgütsel Stres Algısına Etkisi: Cinsiyet ve Medeni Durumun Düzenleyici Rolü
Öz
Bu araştırmanın amacı iş tatminin algılanan örgütsel stres etkisinde akademisyenlerin cinsiyetinin ve medeni durumunun düzenleyici rolünü belirlemektir. Örgütsel stres, çalışanın örgüt politikalarından kaynaklı yaşadığı stres, iş tatmini ise bireyin işinden duyduğu hoşnutluk hali olarak tanımlanabilmektedir. Nicel araştırma yöntemi kullanılan çalışmada veriler anket tekniği ile toplanmıştır. Çalışmanın evren (N:668) ve örneklemini (n: 261) Karamanoğlu Mehmetbey Üniversite’nde görev yapan akademisyenler oluşturmaktadır. Elde edilen verilerin yapısal geçerliliğini tespit etmek için normallik analizi, keşfedici faktör analizi ve güvenirlik analizi yapılmıştır. Araştırmanın hipotezleri Hayes tarafından geliştirilen Process Macro (SPSS için) programı kullanılarak analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Yapılan analizler sonucunda iş tatmininin örgütsel stres algısı üzerindeki negatif etkisi kadın ve erkek akademisyenlere göre farklılık göstermekte ve hem kadın hem de erkek akademisyenlerde iş tatmini örgütsel stres algısını etkilemektedir. Ancak kadın akademisyenlerin erkek akademisyenlere göre iş tatminlerinin örgütsel stres algıları üzerindeki negatif etkisi daha güçlü olarak bulgulanmıştır. İkinci olarak iş tatmininin örgütsel stres algısı üzerindeki negatif etkisi evli ve bekar akademisyenlere göre farklılık gösterdiği bulgulanmıştır. Evli akademisyenlerin iş tatminleri örgütsel stres algısını anlamlı şekilde etkilerken bekar akademisyenlerde bu etki anlamlı değildir. Araştırmada elde edilen bulgulara göre akademisyenlerin iş tatminlerinin örgütsel stres algıları üzerinde etkisinde cinsiyet ve medeni durumun düzenleyicilik etkisi bulunmaktadır. Ancak kadınların iş tatmin düzeyleri örgütsel stres algılarını erkeklere nazaran daha yüksek düzeyde etkilemektedir. Evli akademisyenlerin iş tatminleri örgütsel stres algılarını etkilerken bekar akademisyenlerin iş tatminleri örgütsel stres algılarını etkilememektedir.
Anahtar Kelimeler
Tam Metin:
PDFReferanslar
Agheli, R., Roshangar, F., Parvan, K., Sarbakhsh, P., &Shafeh, S. (2017). Work stres and organizational citizenship behaviors among nurses. Annals of Tropical Medicine and Public Health, 10(6), 1453.-1458
Ajayi, M. P.,&Abimbola, O. H. (2013). Job satisfaction, organizational stres and employee performance: A study of NAPIMS. IfePsychologIA: An International Journal, 21(2), 75-82.
Alegre, I., Mas-Machuca, M., &Berbegal-Mirabent, J. (2016). Antecedents of employee job satisfaction: Do they matter?. Journal of Business Research, 69(4), 1390-1395.
Arıcan, K. (2011). Örgütsel stres kaynakları: kavramsal bir çözümleme: teori ve uygulama. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 2, 55-76.
Arslan, M. (2010). Çalışma yaşamında stresin iş tatmini üzerindeki etkisi ve bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi) Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Azim, M. T.,Haque, M. M., &Chowdhury, R. A. (2013). Gender, marital status and jobsatisfaction an empirical study. International Review of Management and Business Research, 2(2), 488-498.
Aydın, Ş. (2004). Örgütsel stres yönetimi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (3) 49-74.
Basım, N. & Şeşen, H. (2009). Örgütsel adalet algısı örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisinde iş tatmininin aracılık rolu. Osman Gazi Üniversitesi 17. Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Eskişehir,21-23 Mayıs, 808-814
Bender, K. A.,Donohue, M., &Heywood, J. (2005). Jobs atisfaction and genders egregation. Oxford economicpapers, 57(3), 479-496.
Bingöl, D. (1997). Personel Yönetimi.(3.baskı) İstanbul:Beta Basım Yayım Dağıtım.
Cranwell-Ward, J.,&Abbey, A. (2005). Organizational Stres, New York: PalgraveMacmıllan.
Çimen, M.,& Deniz, (2017). Sağlık Kurumları Yönetiminde Örgütsel Davranış Konuları. Ankara:Sonçağ Matbaacılık ve Yayıncılık Ltd. Şti.
Doyle, C.,&Hind, P. (1998). Occupational stress, burnout and jobstatus in female academics. Gender, work&organization, 5(2), 67-82.
Emmanuel, A. O.,&Collins, A. (2016). Relationship between occupational stres and demographic variables: a study of employees in a commercial bank in Ghana. CurrentJournal of AppliedScienceandTechnology, 1-9.
Emiroğlu, B. D., Akova, O., & Tanrıverdi, H. (2015). The relationship between turn over intention and demographic factors in hotel businesses: A study at fivestarhotels in Istanbul. Procedia-Social and BehavioralSciences, 207, 385-397.
Gürbüz, S.,& Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. (5. Baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Gürbüz, (2019). Sosyal Bilimlerde Aracı, Düzenleyici Ve Durumsal Etki Analizleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Güllüoğlu, Ö. (2012). Yerel televizyon çalışanlarının örgütsel stres faktörleri: Kayseri ilinde bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi| Istanbul University Faculty of CommunicationJournal, (43), 77-104.
Yalçın Akgül, G. (2020).Ameliyathane çalışanlarının örgütsel stres düzeyleri ile hasta güvenlik tutumları arasındaki ilişkinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
Gümüştekin, G. E.,& Gültekin, F. (2009). Stres kaynaklarının kariyer yönetimine etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 147-158.
İşcan, Ö. F.,& Sayın, U. (2010). Örgütsel adalet, iş tatmini ve örgütsel güven arasindaki ilişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), 195-216.
https://www.surveysystem.com/sscalc.htm, Erişim Tarihi: 01.11.2020
Hoşgörür, V.(2018) Motivasyon Kuramları,Ereş, F. (Ed.), Sosyal Bilimlerde Kuramlar, Ankara: Pegem Akademi, 91-101.
Haşit, G.,& Yaşar, O. (2015). Çalışan kadınlarda örgütsel stres kaynakları: Bir kamu kurumu örneği. Sakarya İktisat Dergisi, 4(4), 1-30.
Hackman, J. R.,&Oldham, G. R. (1975). Development of the job diagnostic survey. Journal of Applied psychology, 60(2), 159-170.
Jackson, M.,Ramsden, E., &Cantor, D. (2014). EvaluatingThe Role Of HansSelyeİn The Modern History Of Stresın, Rochester: University of Rochester Press.
Jenkins, P (2010), Stres And The Law Weinberg, A., Bond, F., Cooper, C., &Sutherland, V. J(Ed.) Organizational Stress Management: A Strategic Approach, New York: Palgra and Macmillan, 37-52.
Kerse, G., Koçak, D., & Özdemir, Ş. (2020) Mütevazı Liderlik Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması ve Mütevazı Liderliğin Seslilik Davranışına Etkisi: Kuşak Farklılığının Düzenleyici Rolü.İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1769-1787.
Kejriwal, A. (2019). A Comparative Analysis of Organizational Role Stress among the Private and PublicSector Bank Officials in Jorhat, Assam. Journal of Management (JOM), 6(3).
Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (Vol. 5). Ankara:Asil Yayın Dağıtım.
Kim, H. J.,Tavitiyaman, P., & Kim, W. G. (2009). The effect of management commitment to service on employee service behaviors: The mediating role of job satisfaction. Journal of Hospitality&TourismResearch, 33(3), 369-390.
Kejriwal, A. (2019). A comparative analysis of organizational role stres among the private and publicsector bank officials in jorhat, Assam. Journal of Management (JOM), 6(3).
Locke, E. A. (1969). What is jobsatisfaction?. Organizationalbehaviorandhumanperformance, 4(4), 309-336.
Mantı, M.(2020). Akademisyenlerde örgütsel stres ve örgütsel sessizlik davranışları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi), Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Oxford Learners Dictionaries, What is Stress? Erişim Adresihttps://www.oxfordlearners dictionaries.com /definition/ english/stress_1?q=stress, Erişim Tarihi: 04.11.2020.
Özpehlivan, M. (2018). İş tatmini: kavramsal gelişimi, bireysel ve örgütsel etkileri, yararları ve sonuçları. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 43-70.
Öztürk Y.E. & Kıraç R. (2019). Hemşirelerde iş stresi ile iş doyumunun ilişkisi. Erdem R, Bostan S, Şahinöz T.(ed). Uluslararası Sağlık Bilimleri ve Yönetimi Kongresi, İstanbul, 556-561.
Pehlivan, İ. (1991). Örgütsel stres kaynakları ve verimlilik. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 24(2), 791-802.
Rad, A. M. M.,&Yarmohammadian, M. H. (2006). A study of relationship between managers' leadership style and employees' job satisfaction. Leadership in Health Services, 19 (2), 11-28
Sloane, . J.,& Williams, H. (2000). Jobsatisfaction, comparisonearnings, andgender. Labour, 14(3), 473-502.
Saner, T.,& Eyüpoğlu, Ş. Z. (2013). The gender-marital status job satisfaction relationship of academic Procedia-Social and Behavioral Sciences, 106, 2817-2821.
Sevimli, F.,İşcan Ö.F, (2005), Bireysel ve iş ortamına ait etkenler açısından iş doyumu, Ege Akademik Bakış Dergisi. 5( 1-2), 49-68.
Selvi, M. S., Erdem, Y., & Kayar, Y. (2014). Örgütsel stres kaynakları ve baş etme yolları: Tekirdağ adliyesi örneği.BJSS Balkan Journal of Social Sciences / Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (6), 56-75.
Şimşek, M. Şerif, Çelik, A. &Akgemci, T.(2019) Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış. (10. Baskı) Konya: Eğitim Yayınevi
Şimşek, M.Ş., Çelik, A., Akgemci, T. & Diken, A. (2020). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, Konya: Eğitim Yayınevi.
Tyson, P. D.,Pongruengphant, R., &Aggarwal, B. (2002). Coping with organizational stres among hospital nurses in Southern Ontario. International journal of nursingstudies, 39(4), 453-459.
Theorell, T.,Perski, A., Åkerstedt, T., Sigala, F., Ahlberg-Hultén, G., Svensson, J., & Eneroth, P. (1988). Changes in jobstrain in relation to changes in physiological state: a longitudinal study. Scandinavianjournal of work, environment&health, 189-196.
TDK, Stres Nedir? Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 04.11.2020
Urgan, S.,& Sevim, Ş. (2019). Uluslararası Sağlık Kuruluşlarında, Sosyal Sermaye ve Pozitif Psikolojik Sermaye Etkileşiminde Kültürel Zeka, Konya: Eğitim Yayınevi.
Yaman, U. ( 2020). Örgütsel stres ve kurum içi iletişim algılarının çalışan performansına etkisi (Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Yılmazer, A. (2019).Stres ve Stres Yönetimi, Yılmazer, A. (Ed.), Davranış Bilimlerine Giriş Ve Örgütsel Davranış,Ankara: Detay Yayıncılık, 197-209.
Yıldırım, Y.,Taşmektepligil, M. Y., Üzüm, H. ve Bulut, D. (2011). Kısa versiyon Örgütsel Stres Ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması (geçerlilik ve güvenirlik çalışması). Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(1), 103-108.
Wright, T. A. (2006). The emergence of job satisfaction in organizational behavior. Journal of Management History. 12 (3), 262-27
Weinberg, A., Bond, F., Cooper, C., &Sutherland, V. J. (2010). Organizational Stress Management: A Strategic Approach. New York: Palgra ve Macmillan.
Yılmaz, A.,& Ekici, (2006). Örgütsel yaşamda kamu çalışanlarının örgütsel stres kaynakları üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 31-58.
Zencirkıran, M.,& Keser, A. (2018). Örgütsel Davranış, Değerlemesi ve Yönetimi. Bursa: Dora Basım Yayın.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.