Uyuşmazlıktan Çözüme Giden Yol: Endonezya'nın Açe Eyaletindeki Barış Süreci

Öz

İki kutuplu dünya sisteminin sona ermesi bağlamında ortaya çıkan Soğuk Savaş sonrası dönemde, iç silahlı çatışmaların niceliksel olarak artış eğilimine girdiği görülmektedir. Günümüz dünyasında ise farklı coğrafyalarda devam eden iç silahlı çatışmalar ekseninde çatışma analizi ve çatışan taraflar arasında işbirliği ve kapsayıcı çözüm odaklı olup, sert güç politikalarını içinde barındırmayan çatışma çözümü disiplini öncelikli bir konuma yükselmektedir. Bu bağlamda çatışma analizi, çatışma çözümü ve barış araştırmalarına yönelik ilgi her geçen gün artmaktadır.

Teorik ve pratik boyutun birlikte yansıdığı çatışma analizi ve çözümü disiplini çerçevesinde bu çalışmanın temel odak noktasını, Endonezya’nın 33 eyaletinden biri olan olan Açe’de Endonezya hükümeti ve Özgür Açe Hareketi (Free Aceh Movement- Gerekan Aceh Merdeka-GAM)^[1] arasında yaşanan iç silahlı çatışmanın ve çözüm sürecinin analiz edilmesi oluşturmaktadır. Bu çalışmanın  nihai amacı ise Açe’deki çatışmanın analizi ve çözümü konusunda Türkçe yazındaki eksikliği gidermek ve alana katkı sağlamaktır. Öyle ki devletlerarası çatışmalardan uluslararası çatışmalara, iç silahlı çatışmalardan bireysel çatışmalara kadar geniş bir skalada uygulanabilen ve multi-disipliner özelliğe haiz olan çatışma analizi ve çözümü disiplininin, Türkiye’de yeni bir alanı teşkil ettiği ve Açe örnek olayı üzerine yapılan çalışmaların kısır kaldığı görülmektedir.

Çatışma çözümünün mümkün olduğunu gösteren Açe örnek olayı çerçevesinde, barış sürecine gidilmesinde başarılı örneklerin özümsenmesi önem arz eden bir hususu teşkil etmektedir. Her ne kadar çatışmaların dinamikleri birbirinden farklılık arz etse de çözüme kavuşan Açe örneğinin dünya genelinde devam eden iç silahlı çatışmalara emsal teşkil edeceği düşüncesinden yola çıkılarak, bu yönde bir çalışma oluşturma amacı söz konusu olmuştur. Bu bağlamda çalışmada çatışmanın tarihsel arka planını oluşturan ve çatışmanın tırmanma evresine geçmesindeki temel faktörler nelerdir?, Çatışma çözümü aşamasına hangi şartlar altında geçilmiştir?, Çatışma çözümünün beş aşamasından biri olan barış müzakerelerinin başlamasında etkili olan hususlar nelerdir? (karşılıklı zarar görülen açmaz noktasına ulaşılması, etkili arabulucunun süreç içerisindeki rolü, dış aktörlerin barış sürecini desteklemesi vb.) nelerdir?, Çatışmanın başarılı bir şekilde çözüme kavuşmasında etkili olan değişkenler nelerdir? sorularına cevap aranmaktadır.

[1] Çalışmada, Özgür Açe Hareketi için kısaca GAM kullanılmaktadır.