Eski Çağ Kappadokia'sında Beyaz Syrialılar (Leukosyrioi) Kavramı

Öz

Eski Çağ’da Kappadokia Bölgesi; coğrafi konumu, sahip olduğu imkânlar ve geniş yüz ölçümüyle tarihin tüm devirleri boyunca çeşitli insan toplulukları için iskân yeri ve değişik siyasi teşekküllerin ellerinde tutmayı arzuladıkları bir bölge olmuştur. Kuzey-güney, doğu-batı ara ve ana yönlerinde farklı bölgeler ve halklarla komşu olan bu bölge; Asur, Hitit, Pers, Makedon, Hellen ve Roma kültürleriyle temas halinde olmuştur. Bünyesinde etnik kimliği birbirinden farklı çok sayıda halkı barındırması muhtemel Kappadokia’nın, yerli sakinleri Antik Çağ yazarları tarafından Λευκόσυροı (Leukosyrialılar=Beyaz Syrialılar) olarak adlandırılmışlardır. Leukosyrialılar şeklindeki bu ifade etimolojik açıdan, Hellen dilinde beyaz manasına gelen Λευκόσ ve Syrialı manasına gelen Σύρος sıfat ve isimlerinin birleşiminden oluşmaktadır. Bu şekilde bir tanımlama, ilk kez MÖ VI. yüzyılda Miletoslu Hekataios tarafından yapılmış ve diğer Antik Çağ yazarlarınca da takip edilmiştir. Hellenler, Kappadokialıları tanımlamak için Syrialılar / Leukosyrialılar; Persler ise Kappadokialılar ifadesini kullanmışlardır. Antik Çağ eserlerindeki Leukosyrialılar ifadesinin Kappadokia Bölgesi’ndeki tüm halkları tanımlamak için mi yoksa sadece bölgedeki belirli bir halkı tanımlamak için mi kullanıldığı net değildir. Yine Beyaz Syrialılar olarak isimlendirilen Kappadokialıların, otonton bir halk olup olmadıkları, asıl Syrialılarla aynı ırktan gelip gelmedikleri hususları da açıklığa kavuşmuş değildir. Tüm bunlarla birlikte, Antik Çağ kaynaklarında biri güneyde Tauros silsilesi ötesinde yaşayan daha koyu ten rengine sahip ve diğeri kuzeyde Kappadokia sahasında yaşayan daha açık ten rengine sahip iki ayrı Syrialı tanımlamasının olduğu kesindir. Leukosyrialıların, coğrafi yayılım alanlarının sınırlarını çizmek zor olmakla birlikte, Kappadokia’nın güney ve orta kesimleriyle, kuzeyde Parthenios (Bartın Çayı) ve Thermodon (Terme) ırmakları arasındaki sahada yaşadıkları söylenebilir. Asur siyasi teşekkülünün tarihi ve coğrafyasından ayrı düşünülemeyecek bu halkın, ismini MS IX. yüzyıla kadar koruyabilmiş olması Kappadokia tarihi için önemini göstermektedir. Bu çalışma, Antik Çağ yazarları tarafından Leukosyrialılar olarak isimlendirilen Kappadokialıların; eldeki mevcut kaynaklara göre isimlerinin kökeni, mitolojik olaylarla harmanlanmış soyları, tarihsel süreçteki gelişimleri, bölgedeki mevcudiyetleri, coğrafi yayılım alanları, diğer topluluk ve siyasi teşekküllerle ilişkileri gibi konulara odaklanmakta ve onların Kappadokia tarihindeki yerlerini irdelemektedir.