Türkiye’de Öğretmen Yetiştirmenin Genel Kültür Meselesi

Öz

Üniversitelerde genel kültürel eğitim genellikle uluslararası literatürde genel eğitim (general education), çekirdek müfredat (core curriculum) veya liberal eğitim (liberal education) gibi kavramlarla ifade edilir ve çok kapsamlı bir içeriğe sahiptir. Genel kültür derslerinin en önemli amaçlarından biri, bölümün bilimsel derslerine geçmeden önce iyi bir temel oluşturmak için gerekli becerileri sağlamaktır. Bu beceriler arasında yazılı ve sözlü iletişim, bilgisayar ve bilgi teknolojileri ve matematiksel düşünme yer alır. Genel kültür eğitiminin ikinci temel amacı öğrencilerin zihinlerini yeni akademik çalışma alanlarına açmaktır. Bu da disiplinlerarası ve özgür bir müfredat ile sağlanabilir. Çalışmanın temel amacı, Türkiye'de uygulanan öğretmen yetiştirme programlarındaki genel kültürel eğitimi tarihsel bir bakış açısı ve uluslararası literatür ile değerlendirmektir. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımlarından doküman analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın temel veri kaynağı 1980 sonrası Yükseköğretim Kurulu tarafından geliştirilen eğitim fakülteleri lisans programları ve ders içerikleridir. Bu bağlamda 1983, 1998, 2006, 2013, 2017 ve 2018 lisans programları incelenmiştir. Dokümanlardan elde edilen veriler içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Türkiye’de eğitim fakültelerinin lisans programlarının güncellenmesi süreçlerinde akademik alan bilgisi ve öğretmenlik meslek bilgisi ile beraber öğretmen yetiştirmenin üç temel ayağından birini oluşturan genel kültür bilgisi en fazla ihmal edilen alan olagelmiştir. Mesleğinde başarılı bir öğretmenin yeterli bir genel kültür bilgisine sahip olması gerektiği çok çeşitli akademik çalışmalarda sürekli dile getirilmesine rağmen nasıl bir genel kültür eğitiminin verilmesi gerektiği konusu yeterince belirgin hale getirilememiştir. Ortaya konulan bulgular arasında; (1) Türkiye’de genelde üniversitelerde, özelde ise eğitim fakültelerindeki genel kültür dersleri temel bilgi ve becerileri kazandırmak için yeterli değildir. (2) Genel kültür dersleri çoğunlukla teorik derslerdir, uygulama derslerine yeterince yer verilmemiştir. (3) Genel kültür derslerinin yönetiminde çok başlılık söz konusudur ve koordinasyon sorunları yaşanmaktadır. (4) Genel kültür dersleri disiplinler arası yaklaşıma yeterince uygun değildir. Çalışmadan elde edilen bulgular ilgili literatür ile tartışılmış ve bazı öneriler geliştirilmiştir. Özellikle üniversitelerdeki genel kültür derslerinin öğretimi ile ilgili akademik çalışmaların artırılması önerilmektedir.