Çağdaş Hastane Muayene Alanlarında Mekânsal Davranış

Öz

Çağdaş hastanelerdeki mekan oluşumları sağlık hizmeti veren ve bu hizmeti alan insanların davranışlarını etkilemektedir. Bu çalışmada hastane konseptinin güncel durumu incelenmiş ve neticede bu yapıların sadece sağlık prosedürlerinin gerçeleştirildiği yerler olmadıkları anlaşılmıştır. Dünya genelinde hastanelerde yatan hasta sayısında azalma eğilimi olduğu, bu eğilimin kısmen ilaç sektöründe gerçekleşen ilerlemelere dayandığı ifade edilmektedir. Günümüzde bu yapıların sağlıklı olmayı destekleyecek biçimde kurgulandıkları ortaya konmaktadır. Ülkemizde hizmet veren sağlık kurumları yatak sayıları bakımından değerlendirilmiş ve sağlık konsepti ile ilgili yeni yönelimler tartışılmıştır. Hasta insan, hastalık ve iyi olma hallerinin tanımları yapılmış ve insanların hasta olma halini kabul edişlerinin safhaları vurgulanmıştır. İnsan davranışlarının gerçekleşme aşamaları olan: algılama, biliş yapma ve davranışın gerçekleşmesi aşamaları incelenmiştir. Davranışın başlaması sonrasında ise insanın mekanla iletişimi başlamaktadır. Hastane yapılarındaki insan davranışları aşağıdaki anahtar kavramlar çerçevesinde incelenmiştir: canlıların ihtiyaçları doğrultusunda eyleme geçmelerini inceleyen yönelme davranışı; bireylerin birbirlerine en uygun mesafede yaklaşma koşulu olan mahremiyet; kişinin kendisine ait hissettiği mekanlarda uyguladığı kişiselleştirme; bireylerin kendileriyle diğerleri arasında düzgün olmayan bir alan yaratma durumu olan kişisel alan; bir kişi veya grup tarafından korunan sınırlı bir alan olan egemenlik alanı; bir tarafın diğer taraf hakkında kendi menfaatleri bakımından olumlu sonuçlar yaratacağı inancı olan güven hissi ve son olarak insanların günlük hayat içindeki faaliyetlerine hazırlık yaptıkları kulis davranışı. Hastane yapılarının içinde doktor ve hasta arasındaki iletişimin, söz konusu kişinin hasta olması sebebiyle asimetrik bir niteliği bulunmaktadır. Bu durumdan hareketle, hastane yapılarında bu ilişkinin kurulduğu mekanlardan olan  hasta muayene odaları alanı, Hacettepe Üniversitesi Hastanesi Plastik, Rekonstrüktif ve Cerrahi Anabilim Dalı  özelinde incelenmiştir. Doğru tasarlanmış bir mekansal kurgunun, hastaların doktora ve sağlık kurumuna karşı hissedeceği güven duygusuna olumlu etkileri olacağı değerlendirilmektedir. Makalede, muayene alanlarında geçirilen süre sonucunda meydana çıkacak duyguların bu bireylerin davranışlarına olan yansımaları tartışılmaktadır. Hastane mekanlarının hastaların ve sağlık çalışanlarının duygusal ve fizyolojik ihtiyaçlarını karşılayacak biçimde dönüşmek durumunda oldukları gözlenmektedir. İnsan ve mekan arasındaki ilişkinin asimetrik boyutunun hastalar ve sağlık çalışanlarının ihtiyaçlarını karşılamak konusunda yeniden düzenlenmesi beklenmektedir.