Bizans Devleti’ndeki Ariusçuluk Tartışmalarının Hristiyanlık Üzerindeki İzleri

Öz

Hristiyanlık içerisinde IV. yüzyıldan itibaren, Hz. İsa’nın tanrısallığı ile alakalı birçok tartışmalar yaşanmıştır. Bu tartışmaların ortaya çıkmasını sağlayan en önemli grup Ariusçular’dır. Arius, kendi kilisesinin piskoposu Alexander teslis inancını izah ederken, bunun yanlışlığını ifade etmiş, Hz. İsa’nın tanrı ile aynı özden olmadığını vurgulamıştır. Bundan sonra Hristiyanlıkta Hz. İsa’nın tanrı olduğunu iddia edenler ve Hz. İsa’nın tanrı ile aynı özden olmadığını savunanlar olmak üzere iki farklı grup ortaya çıkmıştır. Bütün bu tartışmaların bir neticeye ulaşmasını isteyen İmparator Constantinus, taht konusunda yaşanan sorunları çözümleyip, tahtın tek hâkimi haline geldikten sonra 325 senesinde İznik Konsili’ni toplamıştır. Bu konsilde, Arius’un fikirleri mahkum edilmiş, Arius ve taraftarları da heretik ilan edilerek, aforoz edilmişlerdir. Ancak bütün bu engellemelere rağmen, Arius’un teslis ile alakalı fikirleri, kendisinden sonra da yüzyıllar boyunca ciddi manada taraftar bulmuştur. XIV. asrın sonlarından itibaren, özellikle Üniteryen gruplar tarafından Hz. İsa’nın tanrı olmadığıyla alakalı, dolayısıyla da teslis inancını reddeden birçok ciddi çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada Bizans Devleti içerisinde yaşanan Ariusçuluk tartışmalarının Hristiyanlığın daha sonraki sürecinde ne kadar etkili olduğu izah edilmeye çalışılacaktır.