Babacan Liderlik ve İşte Var Olamama İlişkisinde İş Güvencesinin Aracı Rolü

Pınar SARP, Tuğçe KUMRAL, Serdar BOZKURT

Öz


Günümüz organizasyonlarında hem lider hem de yöneticilere özelliklerini barından bireylere ihtiyaç artmaktadır. Bu özellikleri bir arada barındıran diğer bir ifadeyle, görevlerini yerine getiren çalışanını destekleyen aynı zamanda da cezai uygulamaları ön plana alan babacan liderlik tarzı ve bu tarzın etkileri dikkati çekmektedir. Bu etkinin çalışan davranışlarına yansıdığı temel kavramlardan biri çalışanların işte varol(a)masıdır. Bu durumla ilişkili olduğu düşünülen organizasyonel unsurlardan biri de iş güvencesidir ve bu kavramın rolü ve önemi günden güne daha da artmaktadır. Bu çerçevede çalışmanın temel amacı, babacan liderlik ve işte var olamama ilişkisinde iş güvencesinin aracı rolü olup olmadığının belirlenmesidir. Ayrıca çalışma, ülkemiz işletmelerinde sıklıkla görüldüğü belirlenen babacan lider davranışlarının, çalışanların işte varol(a)ması üzerindeki etkilerinin gösterilebilmesi açısından önemlidir. Bu etki de iş güvencesinin varlığının hissedilmesi de süreci etkileyebilecek önemli değişkenlerden biridir. Çalışma, özellikle ulusal literatür bağlamında öncü nitelikte denilebilir. Çünkü iş güvencesinin en çok hissedilebileceği kesimlerden biri de araştırma görevlileridir. Bu çerçevede çalışılan üniversitede iş güvencesinin varlığının algılanması önemli bir sorunsalın temel vurgusu olarak düşünülmüştür.

Çalışma üç ana kavram üzerine odaklanmıştır. Bu kavramlar, babacan liderlik, işte var olamama ve iş güvencesi olarak belirlenmiştir. Araştırma, Türkiye’deki kamu ve vakıf üniversitelerinde 33A ve 50D kapsamında çalışan araştırma görevlilerine yönelik olarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmada veri toplama aracı olarak anket tekniği kullanılmıştır. Veriler Windows için IBM-SPSS 24.0 istatistiksel paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; babacan liderliğin işte var olamama eğilimini azalttığı bulgusuna ulaşılmıştır.  Bunun yanı sıra babacan liderliğin iş güvencesi üzerinde etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, iş güvencesinin işte var olamama eğilimi üzerinde bir etkisinin olduğu ve babacan liderlik ile işte var olamama ilişkisinde iş güvencesinin kısmi aracılık rolüne sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada; öncelikle babacan liderlik, daha sonrasında işte var olamama ve iş güvencesi kavramları açıklanmıştır. Ardından da bu kavramlar arasındaki ilişkileri ölçmek amacıyla gerçekleştirilen araştırmanın bulgu ve yorumlarına değinilmiştir. Son olarak araştırma sonuçlarından hareketle gelecekte bu konuyu çalışmak isteyen araştırmacılara önerilerde bulunulmuştur.


Anahtar Kelimeler


Paternalist Liderlik, İş Güvencesi, Presenteeizm

Tam Metin:

PDF

Referanslar


Artz, B. ve Kaya, İ. (2014). “The impact of job security on job satisfaction in economic contractions versus expansions”, Applied Economics, 46(24): 2873-2890.

Aycan, Z. (2015). Paternalistic Leadership. In Cooper, C. (Eds.). Encyclopedia of Management. New-Jersey: John Wiley & Sons.

Aycan, Zeynep ve Kanungo, Rabindra. N. Encyclopedia of Management. NJ: Wiley & Sons. Toplumsal Kültürün Kurumsal Kültür ve İnsan Kaynakları Uygulamaları Üzerine Etkileri, Zeynep Aycan (Ed.), Akademisyenler ve Profesyoneller Bakış Açısıyla Türkiye’de Yönetim, Liderlik ve İnsan Kaynakları Uygulamaları, Ankara, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 2000.

Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). “The Moderator-Mediator Variable Distinctionin Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, And Statistical Considerations”, Journal of Personality and Social Psychology, 51(6): 1173-1182.

Batmanghlich, C.A. (2015). A Paradigmatic Evaluation of Leadership. Springer International Publishing Switzerland C. A. Why Leaders Fail Ethically

Berger, M.L., Murray, J.F., Xu J. ve Pauly, M. (2001). “Alternative Valuations of Work Loss and Productivity”, Journal of Occupational and Environmental Medicine, 43: 18-24.

Biron, C., Brun, J. P., Ivers, H., & Cooper, C. (2006). “At work but ill: psychosocial work environment and well-being determinants of presenteeism propensity”, Journal of Public Mental Health, 5(4): 26-37.

Cheng, B-S., Boer D., Chou, L-F., Huang, M-P., Yoneyama,S, Shim,D., Sun,J-M, Lin, T-T. Chou, W.J., ve Tsai, C-Y. (2013). “Paternalistic Leadership in Four East Asian Societies: Generalizability and Cultural Differences of the Triad Model”, Journal of Cross-Cultural Psychology 20 (10): 1–9.

Coşkun, Özlem (2012), İki İşyerinde İşe Devamsızlık Ve Kendini İşe Verememede Etkili Faktörlerin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Çetin, Ö, ve Wasti, A. (2002). “İş Güvencesi Endeksi ve İş Güvencesi Memnuniyeti Ölçeği: Güvenirlik ve Geçerlik Analizi”, Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1): 23-47.

Çiftçi, B. (2010). “İşte Var Ol(Ama)Ma Sorunu ve İşletmelerin Uygulayabileceği Çözüm Önerileri”, Çalışma ve Toplum, 1: 153-174.

Çiftçi, B. Presenteeism. A. Keser, G. Yılmaz ve S. Yürür (Ed), Çalışma Yaşamından Davranış, İzmit, Umuttepe Yayıncılık, 2018.

Eren, Erol. Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, İstanbul, Beta Yayıncılık, 1998.

Gosselin, E., Lemyre, L. & Corneil, W. (2013). ‘‘Presenteeizm and Absenteeism: Differentiated Understanding of Related Phenomena’’, Journal of Occupational Health Psychology, 18: 75-86.

Howel, Jon P. & Costley, Dan L. ‘‘Understanding Behaviors for Effective Leadership’’. New Jersey, Pearson Prentice Hall, 2006.

Jackson, T. (2016). ‘‘Paternalisticleadership: Themissing link in cross-cultural leadership studies?’’, International Journal of Cross Cultural Management, 16(1): 3-7.

Johns, G. (2010). ‘‘Presenteeizm in the Workplace: A Review and Research Agenda’’, Journal of Organizational Behavior, 31: 519-542.

Kayış, A. Güvenirlik Analizi. Ş. Kalaycı (Ed), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara, Asil Yayıncılık, 2009.

Koopman, C., Pelletier, K. R., Murray, J. F., Sharda, C. E., Berger, M. L., TurpIn, R. S., Hackleman, P., Gibson, P., Holmes, D. M. ve Bendel, T. (2002), “Stanford Presenteeism Scale: Health Status and Employee Productivity”, Joeb, 44(1): 14-20.

Leung, W. (2009). Job security and productivity: evidence from academics. Berkeley, CA, 1-44.

Özmen, G. (2011). ‘‘Presenteizm İle Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Tekstil Çalışanları Üzerine Bir Araştırma’’. Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Pellegrini E.K. ve Scandura T.A. (2008). “Paternalistic leadership: a review and agenda for future research”, Journal of Management, 34(3): 566–593.

Rhodes, S. M., ve Collins, S. K. (2015). “The organizational impact of presenteeism. Radiology Management”, 37(5): 27-32.

Willingham, J.G. (2008). ‘‘Managing Presenteeizm and Disability to Improve Productivity’’, Benefits & Compensation Diges, 45(12): 10-14.

Zekic, N. (2016). “Job Security or Employment Security: What’s in a Name?”, European Labour Law Journal, 7(4): 549-576.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.