Hitit İnancında Farklı Kurban ve Sunu Türleri

Öz

Hitit toplumunda, inanç, hayatın her alanında etkili olup, ona yön vermekteydi. Hititler, var olan düzenin devam etmesi ya da kaotik bir ortamdan korunma yolunun, doğa üstü güçlerin/tanrıların koyduğu kurallara uyulması ile ilgili olduğunu düşünürlerdi. Bu sebepten dolayı, kutsal saydıkları varlıklarla daima iletişim halinde olmaları gerekirdi. Kutsal ile insan arasındaki ilişkide, insanın birinci görevi taptığı varlığa saygıda kusur etmemek ve iyi bir hizmetkâr olmaktı. Tanraı/ların görevi ise, insanların birtakım ihtiyaçlarını karşılamak ve onları korumaktı. İki taraf arasındaki bu bağlantıda, kurban ve sununun rolü büyüktü. Tanrılara takdim edilen kurban/sunular, sözü edilen ilişkide bir nevi tutkal görevi yapmaktaydı. Kurban, kanlı ve kansız olarak iki gruba ayrılırdı. Kanlı kurban kategorisinde, hayvanlar ve nadiren insan yer alırdı. Tahıl, bal, süt, şarap, bira ve ekmek gibi gıda maddelerinin yanında silah, heykel vb. objeler de, kansız kurban grubuna dahil olanlardı. Kurban sunumları farklı amaçlara yönelik gerçekleştirilirdi. Dinler tarihçileri ve antropologlar, kurban ritüelleri ile ilgili farklı teoriler üretmişler ve bunları: hediye kurbanı (örneğin adak, şükür, ilk mahsul kurbanı), komünyon (kutsal ziyafet) ve günah çıkarma (kefaret, arınma vs.) olarak farklı kategorilere ayırmışlardır.

Hitit arşivlerinden çıkan belgelerden, kurban ritüellerinin büyük bir ciddiyetle belli bir program çerçevesinde uygulandığı anlaşılmaktadır. Yine aynı şekilde kurbanın zamanı ve mekânı da rastgele belirlenemezdi. Sunumu yapılacak hayvan, madde ya da nesneler de amaca göre seçilirdi.

Bu çalışmada, kurbanın, Hitit inancındaki fonksiyonu ve önemi anlatılmak istenmiştir. Ayrıca, farklı kurban ve sunu türlerinden örnekler vermek ve bunların hangi durumlarda uygulandıklarını görmek de, bu çalışmanın amaçları arasındadır. Çalışmada, Hitit filolojik belgelerden bazı örnekler sunulmuş ve yorumlanmaya çalışılmıştır.