Bir Osmanlı Aydını: Ahmet Vefik Paşa
Öz
Öz: Yetmiş küsur yıllık ömrünün kırk altı yılını, aralarında elçilik, valilik, meclis başkanlığı ve Başvekillik yapan Tanzimat dönemi modernleşme hareketinin önemli isimlerinden biri olan Ahmet Vefik Paşa, Devlet adamı, bürokrat, yazar ve çevirmenlik gibi birçok vasfı kendinde toplayan ender şahsiyetlerden biridir. Ayrıca, dil ve tarih alanındaki çalışmalarıyla da dikkat çeken Ahmet Vefik Paşa, Milliyetçilik ve Türkçülük akımının da önde gelen temsilcilerindendir. Türk Dili ve Edebiyatına çok ciddi katkılarda bulunmuş önemli bir Türkolog’ tur. Ahmet Vefik Paşa tüm eserlerini yazarken sade dil kullanmayı tercih etmiştir. Tiyatro eserlerinde daha çok halk dili kullanarak, atasözü ve deyimlere geniş yer vermiştir. Bu çalışmada, Ahmet Vefik Paşı’nın Türk Modernleşmesindeki rolü ortaya koyuldu. Çalışmanın başında, Osmanlı İmparatorluğundaki batılılaşma hareketleri XIX. yy’ın başlarına kadar değerlendirildi. Daha sonra Ahmet Vefik Paşa’nın hayatı ve kişiliği incelerek, ailesi, yetiştiği çevre, gittiği okullar, aldığı eğitim incelendi. Bu arada aydın tarafı, devlet adamlığı ve bürokrat yönü ayrı bir başlık altında ele alındı. Son olarak da Eserleri; Bilimsel Eserleri, Tiyatroları ve Romanları üzerinde değerlendirmeler yapıldı. Ayrıca, Dilde sadeleşme çalışmaları, Lehçe-i Osmani isimli eseri irdelendi. Maalesef Saymakla bitiremediğimiz bir yığın meziyetine rağmen Vefik Paşa’nın sağlığında kıymeti bilinmemiş, XIX. asrın ikinci yarısında genellikle enterikalar, kıskançlıklar üzerine oturtulmuş Osmanlı bürokrasisi tarafından zayi edilmiştir. Vefik Paşa’nın, konağında münzevi bir şekilde yoksul olarak vefat etmesi, hatta ölümünden sonra muazzam olan kütüphanesinin, borçlarını ödemek üzere satılması devrinin kendisine karşı vefasızlığının bir göstergesidir. Sonuç olarak Ahmet Vefik Paşa’nın çalışmaları her ne kadar bugünkü anlamıyla yüzeysel çalışmalar olarak değerlendirilse de tarihsel rolü açısından ve Türk modernleşmesine sağladığı katkılardan dolayı son derece önemlidir. Nitekim bilinçli Türkçülük onunla başlamıştır denilebilir.
Anahtar Kelimeler
Tam Metin:
PDFReferanslar
Akgül, M. (1999). Türk Modernleşmesi ve Din, Çizgi Kitabevi, Konya.
Akün, Ö. F. (1984). “Ahmet Vefik Paşa”, İslam Ansiklopedisi II, Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
Aktar, C. (2001). “Batılılaşalım Hem de Müslüman Kalalım”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, İletişim Yayınları, İstanbul.
Aydın, S. (1992). Modernleşme ve Milliyetçilik, Gündoğan Yayınları, Ankara.
Çeri, B. (1997). Ahmet Vefik Paşa Devir-Şahsiyet-Eser, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacetteepe Üniversitesi, Ankara.
Ergin, O. (1937). Muallim M. Cevdet’in Hayatı, Eserleri ve Kütüphanesi, Bozkurt Basımevi, İstanbul.
Eryılmaz, B. (1992). Osmanlı Millet Sistemi, Ağaç Yayınları, İstanbul.
Ertaylan, İ. H. (1932). Ahmet Vefik Paşa, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul.
Güray, S. (1966). Ahmet Vefik Paşa, A.Ü. Basımevi, Ankara.
Houroni, A. (1994). Çağdaş Arap Düşüncesi, Çev. L. Boyacı- H. Yılmaz, İnsan Yayınları, İstanbul.
İnal, İ. K. (1982). Son Sadrazamlar, Dergah Yayınları, İstanbul.
Karpat, K. (1996). Türk Demokrasi Tarihi, Afa Yayınları, Ankara.
Korkmaz, Z. (1978). “Ahmet Vefik Paşa”, Türk Dili Dergisi, Sayı: 422.
Layard, H. (1903).Authobiography and Letters, John Murray- Albemorle Street, London.
Levend, A. S. (1934). Edebiyat Tarihi Dersleri, Maarif Matbaası, İstanbul, 1934.
Lewis, B. (2000). Modern Türkiye’nin Doğuşu, TTK Yayınları, Ankara.
Oba ,A. E (1995). Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu, İmge Kitabevi, Ankara.
Ortaylı, İ. (1995). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Hit Yayınları, İstanbul.
Pakalın, M. Z. (1942). Son Sadrazamlar ve Başvekiller, Ahmet Şevki Matbaası, İstanbul.
Sarınay,Y. (1994).Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları (1912-1931), Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Sevengil, R. A. (1934). Yakın Çağlarda Türk Tiyatrosu, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul.
Şeref, A. (1985). Tarih Musahabeleri, Sadeleştiren: Enver Koray, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yayınları, Ankara.
Şeref, A. (1978). Tarih Konuşmaları, Kavram Yayınları, İstanbul.
Tanpınar,A. H. (1941). “Ahmet Vefik Paşa”, İslam Ansiklopedisi I, MEB Yayınları, İstanbul.
Tansel, F. A. (1964). “Ahmet Vefik Paşa’nın Eserleri”, Belleten, XVIII, Sayı: 110.
Tansel, F. A. (1964). “Ahmet Vefik Paşa”, Belleten, XXVIII, Sayı 109.
Tansel, F. A. (1965). Ahmet Fevik Paşa’nın Şahsiyetinin Teşekkülü, Hususi Hayatı ve Muhtelif Karakterleri”, Belleten, XXIX, Sayı: 113.
Tolun, A. (1975). “Ahmet Vefik Paşa’nın Moliere Çevirilerinde Anlatım Nitelikleri”, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Sayı: 5.
Toparlı, R. (2000). Lehçe-i Osmani, TDK Yayınları, Ankara.
Topbaş, E. (1987). 1875-1905 Yılları Arasındaki Sözlükler Üzerine Bir İnceleme, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Türköne, M. Özdağ, Ü. (1993). Siyasi İslam ve Pan İslamizim, Rehber Yayınları, Ankara.
Uraz, M. (1944). Ahmet Vefik Paşa, Tefeyyüz Kitabevi, İstanbul.
Ünver, S. (1967). “Ahmed Vefik Paşa Kütüphanesi”, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, XVI, Sayı 1.
Yesari, M. (1952). “Ahmet Vefik Paşa’nın Hayatı ve Eserleri, Tarih Dünyası III, Sayı: 32.
Yılmaz, M. (1990). “Ahmet Vefik Paşa”, Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı: 66.
Yücel, H. A. (1937). Pazar Konuşmaları, Remzi Kitabevi, İstanbul.
Zakia, Z. (1999). “Sultan II. Mahmut’un (1808-1839) Reformları”, G. Eren (Ed.), Osmanlı VII, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.