NATO’yu Anlamak: Dönüşümü, Yeni Kimlikleri ve Uyum Süreçleri

Öz

Bu çalışma NATO’nun dönüşümünü, bu dönüşümün gerekçelerini ve örgütün geleceğini tartışmaktadır. Soğuk Savaş’ın bir
ürünü olarak NATO, sadece Sovyet/komünist/kızıl/doğu vs. gibi tehditlere göğüs germek ve belirli bir alanda güvenliği tesis
etmek amaçlarıyla kurulmamıştır. NATO, Pozitivist ittifak ya da güvenlik yaklaşımlarının çizdiği epistemik çerçeveden analiz
edilebilecek sıradan bir kolektif güvenlik/savunma veya askeri ittifak modeli değildir. NATO, Soğuk Savaş’tan sonra genişleyerek
ve derinleşerek ayakta kalan ve bu bağlamda “içsel uyum süreci” olarak tanımlanabilecek süreç kapsamında kurumsal reformlar
hayata geçirmekte, güvenlik kimliği dışındaki kimliklerini öne çıkarmakta ve AB müktesebatına benzer bir program olan Üyelik
Eylem Planıgibi programlar geliştirmektedir. Paralel olarak BİO, NATO-BM ilişkileri, NATO-Rusya ilişkileri, Akdeniz Diyalogu
gibi programlarla da “dışsal uyum sürecini” hayata geçirmektedir. Örgüt, benimsediği Stratejik Konseptlerle demokrasi, insan
haklarıve ekonomik işbirliği vurgularına giderek daha çok atıfta bulunmaktadır. Zira hem 1991 (güncelleştirilmişhaliyle 1999) hem
de 2010 yılında benimsenen Stratejik Konsept’te ittifakın üzerinde yükseldiği vurgulanan “özgürlük, demokrasi, insan hakları,
hukukun üstünlüğü” gibi ortak değerlerin, askeri bir güvenlik/savunma yapısınıtanımlamak için kullanılmasıdikkat çekicidir.
Uluslararasısosyalleşme sürecinin en önemli örneklerinden biri olarak NATO, Pozitivist yaklaşımlar açısından anomali gibi
görünse de raison d’etreortadan kalkmasına rağmen varlığınısürdürmekte ve uluslararasıbarışve güvenlik dışında da serbest piyasa,
liberal demokrasi gibi meşruiyet kaynaklarıüretmektedir.