AMERİKAN DIŞ POLİTİKA ÖNCELİKLERİ VE EYLEME ZORLAYAN KOŞULLAR

Öz

Bu çalışma, Amerikan dış politika karar verme sürecini ve altında yatan ilgili unsurları, bu süreçte Amerika’nın kimi zaman kenarda kalmayı, kimi zamansa harekete geçmeyi tercih ettiği kırılma noktaları oluşturan belirli olayları ele alarak aydınlatmaktadır. A.B.D, Amerikan dış politikasının, Amerika kıtası devletlerinin içişlerine Avrupa devletleri tarafından müdahalede bulunulmamasına ilişkin tutumuna atıfta bulunan Monroe Doktrini’nin oluşturulmasının ardından, daha temkinli bir politika izleme yoluna gitmiştir. Buna karşılık, Amerika da, Avrupa kıtasında yer alan her türlü olay karşısında tarafsız bir tutum sergileyeceğinin ve bölgede ortaya çıkan hiçbir karışıklık ya da savaşa müdahalede bulunmayacağının altını çizmiştir. Sonuç olarak, bu çalışma Amerikan yalnızlık politikasının en temel adımı olarak Monroe Doktrini’ni esas almaktadır. Ardından, Birinci Dünya Savaşı ile başlayarak – ki burada Amerika sınırı geçip eylem içine girmişti – çeşitli olayları ele alıp Amerika’nın karar verme sürecinde ve politikalarında yaşanan değişimleri ve bunların altında yatan temel unsurları incelemektedir. İkinci bir hadise olarak, Japonya’nın yayılmacı tutumu ve Amerikan donanmasına saldırısının sonucunda yaşanan Pearl Harbor olayı ile A.B.D, dış politikasında tarafsız bir tutum sergilemeyi bırakmış ve İkinci Dünya Savaşı’na girmiştir. Diğer taraftan, Amerika ve Sovyetler Birliği arasında tırmanmakta olan ve neredeyse tarafları bir nükleer savaşın eşiğine getiren gerginliğin, Soğuk Savaş ile sonlanması fakat peşinden bir dizi krizi birlikte getirmesi belirtilmektedir. Bu krizlerden biri de, üçüncü bir olay olarak ele alınan, Amerika’nın temkinli tutumunu ve yalnızlık politikasını bir kenara bırakıp eylem içine girdiği Vietnam Savaşı’dır. Bununla beraber, ABD’nin belirli bir süre boyunca dışarıda yaşanmakta olan gelişmelere karşı daha uzak bir tutum sergilemesiyle son bulan Vietnam Savaşı’nın doğurduğu tüm olumsuz sonuçlara rağmen, Saddam Hüseyin döneminde baş gösteren Irak krizi, Amerika’nın bu tutumunu sona erdirmiş ve Irak’a karşı iki askeri müdahale düzenlenmiştir. Bu çalışma, ABD’nin, El-Kaide saldırılarına karşı askeri operasyon içine girdiği bir diğer problem olarak Afganistan sorununa da değinmektedir. Tüm bu tarihsel olaylar haricinde, Rusya ve Amerika arasındaki gerilimin artmasına neden olan Kırım konusu da, güncel bir olay olarak değerlendirilmektedir. Kırım sorunu, henüz Amerikan dış politika tutumunda bir değişiklik yaratıp eylem içine girmesine yol açmamış, daha ziyade ABD’nin Rusya’ya uygulamış olduğu ekonomik yaptırımlar ile sınırlı kalmıştır.