PLANSIZ SATIN ALMA DAVRANIŞINDA DEMOGRAFİK FARKLILIĞI BELİRLEMEYE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Öz

Tüketici karmaşık yapıda bir varlıktır. Her gün hatta gün içinde bile tercihleri hızlı bir şekilde farklılık gösterebilmektedir. Pazarlamacılar için tüketicinin davranışlarını incelemek büyük önem taşımaktadır. Tüketiciler, satın alma kararlarını bazen önceden planlayarak yapmakta bazen de plansız hareket etmektedir. Tüketici hiç aklında yokken, mağaza içinde dolaşırken, ürünü gördüğünde ihtiyacı olduğunu hatırlayabilir, ürünün fiyatı düştüğü için ya da o anda ürünle ilgili yapılan promosyondan yararlanmak için satın alma kararı verebilir. Tüketiciyi aniden satın alma kararına yönelten, işletme tarafından yaratılan dürtüler vardır. Bu nedenle, tüketici her zaman ihtiyacı olduğunda satın alma yapmamakta, işletmeler de ihtiyaç yaratabilmektedirler.

Plansız satın alma, tüketici davranışları konusu içinde, tüketicinin ani bir dürtü ile yapmış olduğu satın almadır. Tüketiciler, özellikle market alışverişlerinde daha fazla plansız satın almaya yönelmektedirler. Plansız satın alma davranışı aniden gerçekleşmektedir. Kuvvetli bir istekle oluşmaktadır. Bu istek, mağaza içinde dolaşırken ortaya çıkmaktadır. Plansız satın alma davranışında ürünlerin etkisi bulunmaktadır. Ürünlerle birlikte tüketicinin kişilik özelliklerinin de plansız satın alma davranışı üzerinde etkisi bulunmaktadır.

Bu çalışmanın temel amacı, plansız satın alma davranışlarının demografik özellikler bakımından farklı olup olmadığını irdelemektir. Araştırma, anket yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Anket formu İzmir ilinde uygulanmıştır. Araştırmaya katılacak kişiler kolayda örnekleme yöntemi ile seçilmiştir. Araştırma verilerinin analizinde, güvenilirlik analizi, frekans analizi, ki-kare analizi, t-testi ve ANOVA analizi kullanılmıştır. Analiz bulgularına göre, araştırmada kullanılan ölçek güvenilirdir. Araştırmaya katılan kişiler plansız satın alma yapmaktadırlar. Haftada en az 1 kez gıda alışverişi yapmaktadırlar. Katılımcılar en çok plansız satın alma yapma nedenlerinin fiyat indirimi ve ürünü göründe beğenme olduğunu, en az ise satış elemanlarının etkisi ve mağaza atmosferi olduğunu belirtmişlerdir.   

Analizlerde, plansız satın alma davranışının cinsiyete göre anlamlı bir farklılık gösterdiği, kadınların erkeklere göre daha fazla plansız satın alma gerçekleştirdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Plansız satın alma davranışı meslek ve eğitime göre de anlamlı bir farklılık göstermektedir. Ancak yaş ve gelir değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir.

Anahtar Kelimeler: Plansız satın alma, demografik özellikler, tüketici davranışları

Çalışmanın Türü: Araştırma