Çumra İlçesinde Kırsal Yerleşmeler

Öz

Konya iline bağlıÇumra İlçesi, kuzeyde Karatay, doğuda Karapınar, batıda Akören ve Meram, güneybatıda Bozkır, güneyde
Güneysınır ilçeleri, güneydoğuda ise Karaman ili ile sınırlıdır. Bu çalışma ile Çumra ilçesi sınırlarıiçinde yer alan kırsal yerleşme
alanlarının, kuruluşyeri ve coğrafi özellikleri yerleşme coğrafyasıaçısından değerlendirilecektir.
Araştırma sahasında jeolojik unsurlar olarak Mesozoik, Tersiyer ve Kuaterner’e ait formasyonlar yer almakla birlikte, Neojen
tabakalarıve bunların üzerinde bulunan Kuaterner’e ait alüvyonlar genişyer kaplar. Bölgenin başlıca morfolojik birimler; dağlıktepelik alanlar, ova tabanıve Eski Konya Gölü’ne ait topografya şekilleridir. Çumra ve çevresinin iklim özellikleri yazlarısıcak ve
kurak, kışlarısoğuk ve kar yağışlıdır. Bu iklim özelliğinin bir sonucu olarak yörede ilkbahar yağışlarıile hızla gelişen ve çiçeklenen,
yaz kuraklığıile kuruyan step vejetasyonu ortaya çıkarmıştır.
Çumra ve çevresi M.Ö. 7000’li yıllardan bu yana yerleşmeye sahne olmuştur. Çünkü Çumra ve çevresindeki düz ve geniş
alüvyal topraklarının kolay işlenebilmesi ve bu topraklardan bol ürün alınması, bu sahanın tarih boyunca farklıinsan guruplarının
yaşama alanıhaline getirmiştir. Çumra ve çevresinin tarih öncesini anlatan en önemli merkez Neolitik dönem yerleşmesi olan
Çatalhöyük’tür. Yöre tarih öncesi dönemden sonra sırasıyla Hititler, Frigyalılar, Lidyalılar, Romalılar, Selçuklular, Karamanoğulları
ve Osmanlıegemenliği altında kalmıştır.
Çumra’da 2012 yılında 1 kent (Çumra ilçe merkezi), 10 belediye örgütlü (kasaba) yerleşme ve 30 köy yerleşmesi vardır. Bu
çalışmamızda Çumra ilçesi sınırlarıiçinde yer alan kırsal yerleşmelerin özellikleri incelenecektir. 2011 yılıADNKS sonuçlarına göre
Çumra ilçesi sınırlarıiçinde toplam nüfus 64.597 olup, bunun 34.586’sıkasaba ve köylerde, 30.011’i ilçe merkezinde yer
almaktadır. Çumra ilçesi nüfusunun % 54’ü kırsal kesimde yaşamaktadır. Araştırma sahasındaki kırsal yerleşmeleri; bulundukları
yükselti kademeleri ve morfolojik ünitelere, konumlarına, ekonomik faaliyetlerinegöre, fizyonomik özelliklerine, ormana göre ve
yerleşme planlarına göre tiplendirmek mümkündür.
Araştırma sahasındaki köylerin mesken tipleri ve fonksiyonları, birbirinden çok farklıözellikler göstermez. Meskenleri,
geleneksel ve modern konutlar olarak iki kategoride inceleyebiliriz. Geleneksel köy konutlarının büyük bir bölümü kerpiç
toprak mesken iken, dağlık alandaki köy yerleşmelerinde ise toprak ve taşmeskenler karışık olarak bulunmaktadır. Araştırma
sahasında yer alan bir diğer köy konutlarıise modern konutlardır. Çumra ilçesindeki yerleşmelerin ulaşım imkânlarıgelişmiş
bulunmaktadır. Zaten çalışma alanıKonya-Karaman D-715 devlet karayolu üzerindedir. İlçe merkezi ve köylerin birbirlerine olan
bağlantılıyollarıasfalttır.