Türkiye’de Merkez Bankası Dijital Parasının Potansiyel Etkileri: SWOT Analiziyle Bir Değerlendirme
Öz
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 15 Eylül 2021 tarihli basın duyurusunda Tübitak, Aselsan ve Havelsan ile birlikte “Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu” oluşturduğunu ilan etmiştir. Bu çalışmada henüz tasarım aşamasında olan merkez bankası dijital parasının (CBDC) Türkiye ekonomisi üzerindeki potansiyel etkileri SWOT Analizi ile değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı Dijital Türk lirasının, Türkiye ekonomisiyle ilgili veriler bağlamında güçlü/zayıf yönlerini tespit etmek, CBDC’ye yönelik olası fırsat ve tehditleri tartışmaktır. Çalışmanın bulgularına göre finansal kesimin tasarımına dahil olduğu “optimum” Dijital Türk Lirası, finansal sistemin verimliliğini ve güvenliğini pozitif etkileyecektir. Teknik altyapının zayıflığı ve TCMB başta olmak üzere finansal sistemin “yetersiz” dönüşümü, CBDC’nin genel kabul görmesini engelleyebilecek faktörlerdir. CBDC ihracıyla birlikte hayata geçirilen kurumsal reformlar, para politikasının etkinliğini arttırabilir ve finansal kapsayıcılığın genişlemesiyle TCMB, “özel ödeme sistemleri” karşısında rekabet üstünlüğü kazanabilir. Bankacılık sektörünün CBDC karşısındaki “olumsuz tutumunun” ve toplum nezdinde oluşabilecek dijital veri mahremiyetiyle ilgili kaygıların Dijital Türk Lirasına yönelik ciddi tehditler olduğunu savunuyoruz. CBDC tasarımına ve bankacılık kesiminin konumuna bağlı olarak güçlü yönler zayıf yönlere, fırsatlar tehditlere dönüşebilir. Bu nedenle CBDC tasarım çalışmalarının bankacılık kesimiyle ortak yürütülmesini bir politika önerisi olarak öne sürüyoruz.
Anahtar Kelimeler
Tam Metin:
PDFReferanslar
Al, İ., & Akyazı, H. (2019). Merkez Bankası Dijital Parası ve Para Politikasına Yansımaları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 573-593.
Allen, S., Čapkun, S., Eyal, I., Fanti, G., Ford, B. A., Grimmelmann, J., Juels, A., Kostiainen, K., Meiklejohn, S., Miller, A., Prasad, E., Wüst, K. & Zhang, F. (2020). Design choices for central bank digital currency: Policy and technical considerations, NBER Working Paper Series No: 27634.
Atesagaoglu, O. E., Elgin, C., & Oztunali, O. (2017). TFP growth in Turkey revisited: The effect of informal sector. Central Bank Review, 17(1), 11-17.
Auer, R., Boar, C., Cornelli, G., Frost, J., Holden, H., & Wehrli, A. (2021). CBDCs beyond borders, results from a survey of central banks, BIS Papers No:116.
Bank of England (2020). Central Bank Digital Currency Opportunities, challenges and design, https://www.bankofengland.co.uk/-/media/boe/files/paper/2020/central-bank-digital-currency-opportunities-challenges-and-design.pdf, [Accessed: 30 March 2022].
Barontini, C. & Holden, H. (2019). Proceeding with Caution-A Survey on Central Bank Digital Currency, BIS Papers No: 101.
BIS (2019). Big tech in finance: opportunities and risks, BIS Annual Economic Report.
BIS (2021a). Central bank digital currencies, system design and interoperability, https://www.bis.org/publ/othp42_system_design.pdf, [Accessed: 28 March 2022].
BIS (2021b). Central bank digital currencies, financial stability implications, https://www.bis.org/publ/othp42_fin_stab.pdf, [Accessed: 28 March 2022].
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (2022). Türkiye Elektronik Haberleşme Sektörü Üç Aylık Pazar Verileri Raporu 2021 4. Çeyrek, https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/pazar-verileri/ceyrek-raporu-2021-4-ceyrek-22-03-21-kurum-disi.pdf, [Accessed: 14 February 2022].
Bilotta, N. (2021). CBDCs for Dummies: Everything You Need to Know about Central Bank Digital Currency (And Why You Shouldn’t Be Afraid of It). Istituto Affari Internazionali Papers, https://www.iai.it/en/pubblicazioni/cbdcs-dummies, [Accessed: 10 February 2022].
Brunnermeier, M. K., James, H. & Landau, J. P. (2019). The digitalization of Money, NBER Working Paper Series No: 26300.
Carstens, A., Claessens, S., Restoy, F. & Shin, H. S. (2021). Regulating big techs in finance. BIS Bulletin No: 45.
CBInsights (2021). The Big Tech in Fintech Report: How Facebook, Apple, Google, and Amazon are Battling for The $28.2T Market, https://www.cbinsights.com/reports/CB-Insights_Big-Tech-In-Fintech.pdf, [Accessed: 28 December 2021].
Christodorescu, M., Gu, W. C., Kumaresan, R., Minaei, M., Ozdayi, M., Price, B., Raghuraman, S., Saad, M., Sheffield, C., Xu, M., & Zamani, M. (2020). Towards a two-tier hierarchical infrastructure: an offline payment system for central bank digital currencies,
https://doi.org/10.48550/arXiv.2012.08003, [Accessed: 5 January 2022].
Cornelli, G., Frost, J., Gambacorta, L., Rau, P. R., Wardrop, R. & Ziegler, T. (2020). Fintech and big tech credit: a new database, BIS Working Papers No: 887.
Demirguc-Kunt, A., Klapper, L., Singer, D., Ansar, S. & Hess, J. (2018). The Global Findex Database 2017: Measuring Financial Inclusion And The Fintech Revolution, World Bank Publications.
Dömbekçi Özçelik, B. (2021), Merkez Bankası Dijital Parası: Geleceğin Parası (Mı?), İçinde Şahin Karabulut (Ed.), Ulusal, Uluslararası ve Küresel Ölçekte Finans Uygulamaları (ss. 31-60), Gazi Kitapevi.
European Central Bank (2019). Exploring Anonimity in Central Bank Digital Currencies, https://www.ecb.europa.eu/paym/intro/publications/pdf/ecb.mipinfocus191217.en.pdf, [Accessed: 5 May 2022].
FED (2021). 2021 Currency Budget, https://www.federalreserve.gov/foia/files/2021currency.pdf, [Accessed: 13 February 2022].
FED (2022). Money and Payments, The U.S. Dollar in the Age of Digital Transformation, https://www.federalreserve.gov/publications/files/money-and-payments-20220120.pdf, [Accessed: 30 March 2022].
Financial Stability Board (2019). BigTech in finance: Market developments and potential financial stability implications, https://www.fsb.org/2019/12/bigtech-in-finance-market-developments-and-potential-financial-stability-implications/, [Accessed: 17 February 2022].
Frost, J., Gambacorta, L., Huang, Y., Shin, H. S. & Zbinden, P. (2019). BigTech and The Changing Structure of Financial Intermediation. Economic Policy, BIS Working Papers No: 779.
Global Times (2019). China May Slash Yuan/Greenback Usage Gap with Digital Currency Technology, https://www.globaltimes.cn/page/201912/1172326.shtml, [Accessed: 10 February 2022].
GSMA (2021). The Mobile Economy 2021, https://www.gsma.com/mobileeconomy/wp-content/uploads/2021/07/GSMA_MobileEconomy2021_3.pdf, [Accessed: 17 January 2022].
Hacker, P. & Thomale, C. (2018). Crypto-Securities Regulation: ICOs, Token Sales and Cryptocurrencies Under EU Financial Law. European Company and Financial Law Review, 15(4), 645-696.
IMF (2020a). Digital Money Across Borders: Macro-Financial Implications, IMF Staff Reports.
IMF (2020b). A Survey of Research on Retail Central Bank Digital Currency, IMF Working Paper No: 20/104.
IMF (2022). Behind the Scenes of Central Bank Digital Currency, IMF Fintech Notes No: 2022/004.
ING International Survey (2018). Cracking the Code on Cryptocurrency Bitcoin Buy-in Across Europe, the USA and Australia, https://think.ing.com/reports/cracking-the-code-on-cryptocurrency, [Accessed: 12 February 2022].
ING International Survey (2019). From Cash to Crypto: the Money Revolution, https://think.ing.com/reports/from-cash-to-crypto-the-money-revolution/, [Accessed: 12 February 2022].
Kayrouz, P. (2021). Central Bank Digital Currencies and the Future of Money -Part 1. A three part series on the future of money from PwC Legal Middle East, https://www.pwc.com/m1/en/media-centre/2021/documents/central-bank-digital-currencies-and-the-future-of-money-part1.pdf, [Accessed: 6 January 2022].
Koç, S. (2020). Paranın Dijitalleşmesi ve Merkez Bankası Dijital Para Olasılığı. Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 5(2), 196-204.
Kshetri, N. (2021). The Economics of Central Bank Digital Currency. IEEE Computer, 54(6), 53-58.
Kutlu, A., & Guven, A. (2019). From an Emerging Economy Perspective: Central Bank Digital Currency Analysis of Turkey, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3436386, [Accessed: 21 February 2022].
Lee, D. K. C., Yan, L. & Wang, Y. (2021). A Global Perspective on Central Bank Digital Currency. China Economic Journal, 14(1), 52-66.
Leigh, D. (2009). SWOT analysis. In K. H. Silber, W. R. Foshay, R. Watkins, D. Leigh, J. L. Moseley, J. C. Dessinger (Ed.), Handbook of Improving Performance in the Workplace: Volumes 1-3. (pp. 115-140), Pfeiffer.
Li, S. & Huang, Y. (2021). The Genesis, Design and Implications of China’s Central Bank Digital Currency. China Economic Journal, 14(1), 67-77.
Nakamoto, S. (2008). Bitcoin: A Peer-To-Peer Electronic Cash System. Decentralized Business Review, 1(1): 1-9.
NBER (2017). CBDC and the Future of Monetary Policy, NBER Working Papers No: 23711.
Ozili, P. K. (2022). Central Bank Digital Currency Research Around the World: a Review of Literature. Journal of Money Laundering Control, Early View, https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/JMLC-11-2021-0126/full/html?utm_source=rss&utm_medium=feed&utm_campaign=rss_journalLatest, [Accessed: 5 March 2022].
Öztürk, N., & Acar, O. (2021). Paranın Dönüşümünde Yeni Bir Evre: Merkez Bankası Dijital Parası. Uluslararası Muhasebe ve Finans Araştırmaları Dergisi, 3(2), 85-104.
Priyadarshini, D. & Kar, S. (2021). Central bank digital currency (CBDC): critical issues and the Indian perspective. IEG Working Papers No: 444.
Sandner, P. G., Gross, J., Grale, L. & Schulden, P. (2020). The digital programmable euro, Libra and CBDC: Implications for European banks, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3663142, [Accessed: 3 February 2022].
TCMB (2020). Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2020/4), https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/217dd206-5e42-4402-8fb0-d466b23e5acf/2022_4+say%C4%B1l%C4%B1+Tebli%C4%9F+%C4%B0le+De%C4%9Fi%C5%9Fen+G%C3%BCncel+Ticari+M%C3%BC%C5%9Fteri+Tebli%C4%9Fi+%28%C4%B0nternet+Sitesinde+Yay%C4%B1mlanan%29.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-217dd206-5e42-4402-8fb0-d466b23e5acf-nWBd3Rl, [Accessed: 25 March 2022].
TCMB (2021). Yıllık Faaliyet Raporu 2020, https://www3.tcmb.gov.tr/yillikrapor/2020/tr/, [Accessed: 25 March 2022].
TCMB (2022). FAST Sisteminin Alışverişlerde Ödeme Yöntemi Olarak Kullanılması Hakkında Basın Duyurusu, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/ee288a18-1107-48a9-946f-e19e37411b6d/DUY2022-13.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-ee288a18-1107-48a9-946f-e19e37411b6d-nXTjpw7, [Accessed: 25 March 2022].
Türkiye Bankalar Birliği (2021a). Dijital, İnternet ve Mobil Bankacılık İstatistikleri 2021 Aralık, Rapor Kodu: DT22.
Türkiye Bankalar Birliği (2021b). Türkiye'de Bankacılık Sistemi Seçilmiş Göstergelerin İllere ve Bölgelere Göre Dağılımı 2020, Rapor Kodu: YT06.
Türkiye Bankalar Birliği (2022). Uzaktan ve Şubeden Müşteri Edinim İstatistikleri Şubat 2022, Rapor Kodu: DT26.
World Bank (2019). The Role of Digital Financial Inclusion in Preparing for Older Age and Retirement, https://btca-production-site.s3.amazonaws.com/documents/395/english_attachments/The_Role_of_Digital_Financial_Inclusion_in_Preparing_for_Older_Age_and_Retirement.pdf?1562327924, [Accessed: 25 February 2022].
World Bank (2021). An Analysis of Trends in Cost of Remittance Services Remittance Prices Worldwide Quartely, https://remittanceprices.worldbank.org/sites/default/files/rpw_main_report_and_annex_q321.pdf, [Accessed: 2 February 2022].
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.